Kent u de grap van de consultant die zich buigt over Shuberts laatste en onvoltooide symfonie? De consultant woont een uitvoering van het stuk bij, en formuleert naderhand zijn aanbevelingen. Zo blijkt de symfonie veel onnodige herhalingen te bevatten, spelen alle violen dezelfde noten en kan hun aantal bijgevolg gereduceerd worden, blijken sommige muzikanten slechts een deel van de symfonie mee te spelen, en zou men het stuk kunnen rationaliseren om het met minder muzikanten te spelen, en kunnen alle tweeëndertigste noten afgerond worden tot zestiende noten, waardoor men de eisen voor de muzikanten – en dus ook hun kost – kan reduceren. ‘Mocht Shubert rekening gehouden hebben met deze aanbevelingen’, zo concludeert de consultant, ‘dan had hij wellicht zijn symfonie tijdig kunnen afwerken.’
‘De manier van luisteren is veranderd, we moeten de klassieke muziek radicaal inkorten.’ Aan het woord is niet meer de consultant uit de grap, maar Wolfgang Mitterer. Mitterer is een Oostenrijkse componist. Oorspronkelijk speelde hij orgel, hij componeerde voor orgel, piano, opera en orkest, maar hij keerde zich ook naar de elektronische muziek en klankinstallaties. Hij schreef onder andere stukken met veelzeggende titels als ‘Music for checking e-mails’ en ‘Sopop’. Met voorgaand citaat begon het idee om de muziek van Beethoven te herwerken. Men zocht naar een volledige uitvoering van de negen symfonieën van Beethoven, en vond die in de uitvoering die het Haydn Orkset van Bozen en Trient gemaakt had onder leiding van Gustav Kahn. Een uitvoering waarvan de rechten bij het label col legno liggen, dat deze bijzondere cd uitbrengt.
Col legno gaf Mitterer de toestemming om aan de slag te gaan met de opnames van Beethoven. Het werk duurde maar eventjes 12 jaar. Jaren waarin Mitterer zich wijdde aan het verknippen van het werk van de meester, het goed dooreen te schudden, het vermengen en afwisselen van diverse fragmenten die uiteindelijk aangevuld werden met elektronische effecten. Het resultaat is een radicaal nieuwe lezing van het nieuwe testament van de klassieke muziek, zoals het werk van Beethoven ook genoemd wordt. Mitterer slaagt er bij momenten in om Beethoven te doen klinken als een hedendaagse avant-gardist.
Zullen de echte Beethoven-liefhebbers hiervan smullen? Ik stel me de vraag. Voor sommigen zal dit werk van Mitterer alvast als heiligschennis aankomen. ‘Mocht Ludwig Van een idee hebben gehad van wat er 191 jaar na zijn dood met zijn symfonieën gedaan werd, hij zou het een zegen gevonden hebben om doof geworden te zijn’, zo lezen we in één van de mooie begeleidende teksten bij de cd. En met reden. Elke keer één van de bekende motieven van Beethoven aanvangt, verdwijnt die even later weer in een chaos van andere geluiden, en dat wekt wel enige frustratie.
Anderen zullen daarentegen wel kunnen genieten van het knip- en plakwerk van Mitterer, die iets origineels doet met Beethoven dat ze nog niet eerder gehoord hebben. Ze zullen erop wijzen dat Beethoven zelf ook niet vies was van experimenten, vooral in de laatste fase van zijn leven. Maar bovenal is dit een geslaagd experiment omdat het twee werelden confronteert, twee werelden die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Enerzijds de bombastische en uitgestrekte muziek van Beethoven, waar je nu eenmaal je tijd voor moet nemen, en anderzijds de hectische tijd van nu, waarin we nauwelijks nog tijd hebben om iets diepgaand te onderzoeken en alles op efficiëntiewinsten gericht is. Zoals de consultant hierboven trachtte om Shubert te rationaliseren, zo heeft Mitterer Beethoven onder handen genomen. Al is zijn interpretatie geenszins oppervlakkig en is het resultaat heel genietbaar.
Meer info en luisterfragmenten
Geen opmerkingen:
Een reactie posten