Het was alweer meer dan drie jaar geleden sinds de Einstuerzende Neubauten ons land aandeden. Traditiegetrouw traden ze woensdag opnieuw in de Ancienne Belgique op. Ze kwamen er hun nieuwe plaat Alles Wieder Offen voorstellen. Deze ligt in het vervolg van voorganger Perpetuum Mobile, maar wordt ook algemeen beschouwd één van de meest toegankelijke cd's die Einstuerzende Neubauten ooit opgenomen heeft.
Wieder neu?
De groep ving aan met de opener van de nieuwe plaat, Die Wellen. Dan begroet Blixa Bargeld het publiek in vier talen en maakt wat grapjes over het aantal keren dat ze in de AB gespeeld hebben (de eerste keer was in 1965 als voorprogramma van Jacques Brel). Nagorny Karabach, wederom van de nieuwe plaat, is een zachte ballade zoals we er van de Neubauten meer kennen en nog meer willen kennen. Indrukwekkend is de manier waarop Rudolf Moser een ronddraaiende vliegtuigturbine bespeelt met een stalen borstel. Door de verschillende lengtes van de uitstekels weet hij verschillende tonen uit het instrument te halen. Dit is het soort dingen die je pas kan als je jaren ervaring hebt met het bouwen en bespelen van zelf ontworpen instrumenten.
Het nummer heeft ook wat controverse veroorzaakt. Bargeld vertelt hoe hij via google een bericht kreeg dat het Azerbeidzjaanse nieuwsagentschap een verklaring heeft afgelegd dat de Neubauten de separatisten in deze opstandige regio steunt. In werkelijkheid is niemand uit de groep ooit in Nagorny Karabach geweest. Verklaringen dat het nummer een vervolg was op Armenia – een nummer uit de Neubautens tweede plaat Zeichnungen des Patienten O.T. – en dat de groep zich toen sterk identificeerde met de tragische geschiedenis van de Armeniërs hebben voor opschudding gezorgd. Het deed Bargeld alvast terugdenken aan de tijd waarin de Neubauten in West-Berlijn woonden en niets te maken wilden hebben met de rest van Duitsland. Ook toen werden ze separatisten genoemd.
Met Dead Friends kregen we een nummer van de voorlaatste plaat Perpetuum Mobile. Daarna staat alles weer in het teken van de laatste plaat. Op Let’s Do It A Dada mag N.U. Unruh een stukje dadaïstische poëzie voordragen met een witte hoed en cape, terwijl Bargeld met een boor en een bekertje een plaat probeert af te spelen. Wat in het optreden opvalt is dat de groep soms erg verschillende en vooral langere versies brengt van de nummers op de plaat. Ook zingt Bargeld regelmatig een paar zinnen in het Engels. Deze aanpak maakt vooral van Unvolständigkeit een hoogtepunt.
Merchandising
Sinds een paar tournees nemen de Neubauten elk concert op en is het voor de aanwezigen mogelijk om dezelfde avond nog opnames van het concert te kopen. Daarom stopt de groep even met spelen als de eerste cd opgenomen is en de tweede opnames moeten starten. In de tussentijd kan Bargeld ook wat reclame maken voor alle merchandising die de groep aanbiedt.
Het tweede deel van het optreden starten de neubauten met Tagelang Weiss, een nummer uit Grundstueck. Deze cd maakte deel uit van Phase II van neubauten.org, de betalende supporter-site. Na Phase I, die leidde tot Perpetuum Mobile en waarbij de supporters een lichtjes afwijkende cd met een paar extra nummers kregen, besloten ze om in de volgende fase een cd te maken die enkel voor de supporters bestemd zou zijn. Het resultaat is fantastisch. Een deel ervan valt ook te beluisteren op de dvd Palast der Republik. Toevallig waren er ook nog wat exemplaren van de exclusieve supporters-cd te koop aan de stand. Dat de Neubauten weinig scrupules kennen wisten we al. Deze keer komt het mij goed uit, want dit wou ik erg graag hebben.
Rampe
Daarna improviseerden de Neubauten een stuk, een traditie die ze al sinds de begindagen volhouden. Soms leiden deze improvisaties later tot volwaardige nummers. In Von Wegen werden een paar oudere nummers van de neubauten geciteerd, maar dat kon weinig soelaas brengen voor diegenen die al een heel optreden naar wat oude Neubauten hunkerden. Als daarna Die Befindlichkeit des Landes gespeeld werd, brak een daverend applaus los. Dat dit nummer uit Silence is Sexy door iedereen gekend is zal er iets mee te maken hebben.
In zijn tussenteksten liet Blixa Bargeld een licht schijnen op zijn teksten. Bargelds teksten zijn prachtig, maar niet altijd gemakkelijk te begrijpen. Hier en daar vind je op internet al literaire analyses van Bargelds teksten. We vernamen dat die Befindlichkeit des Landes gebaseerd is op een tekst van Walter Benjamin. Susej, wederom van de laatste plaat, zou ontstaan zijn nadat Bargeld oude opnames teruggevonden heeft die hij begin jaren '80 in een klein keldertje had gemaakt. De tekst werd een dialoog tussen de jonge en de oude Blixa.
Je vraagt mij: oude man,
Waar is hetgeen ik voorhad bij jou gebleven?
Staat het opgeschreven of is het verdronken?
Ik zeg: wat van mij overblijft heeft enkel met jou te maken
Onder lagen van jaren, jaarringen
Staat het nog steeds gegraveerd
2000
Bij de eerste bisnummers zitten weer wat oudere nummers, maar niets dat uitgekomen is voor 2000. De groep wou enkel nummers spelen die ontstaan zijn in deze incarnatie van de Neubauten. Bij de tweede bisronde haalt Blixa Bargeld het Dave-kaartenspel boven. Dit is een set van 600 kaarten waarop cryptische aanwijzingen staan voor de verschillende leden van de groep. Iedereen trekt een aantal kaarten, kiest een instrument en denkt uit wat hij gaat doen. De groepsleden weten niets van elkaars kaarten. Dan improviseren ze een nummer. De Neubauten hebben net een cd afgewerkt met 15 nummers die volgens dit procédé gemaakt zijn. Volgens Bargeld staan er een paar van de meest experimentele dingen op die ze ooit opgenomen hebben. De cd ligt binnenkort in de winkel.
Wie de oude Neubauten wou horen heeft pech gehad. Meer dan twee uur lang hebben ze enkel nummers van de laatste cd gespeeld, een paar improvisaties, en een handjevol nummers van de afgelopen platen, waarvan één uit een cd die eigenlijk een collector’s item is. Bovendien bestond het gros van het optreden uit langzame, atmosferische nummers. Veel mensen waren hierdoor teleurgesteld. De recensies die ik tot nog toe gelezen heb, waren niet bepaald lovend. Ik begin wat te twijfelen aan mijn beoordelingsvermogen, maar ik heb de opnames van het optreden nog eens kritisch beluisterd en ik blijf bij mijn oordeel: dit was een uitstekend optreden. Van de Neubauten verwacht je nu eenmaal iets speciaals. Einstuerzende Neubauten is een groep die consequent tegen de stroom en de verwachtingen ingaat en zichzelf steeds opnieuw uitvindt zonder haar verleden te verloochenen.
(Klik hier om mijn recensie van het vorige optreden van de Neubauten in de AB te lezen.)
