In 2012 kwam ‘Iron Sky’ uit, een Finse komedie gebaseerd op het verhaal van nazi’s die naar de donkere zijde van de maan gevlucht zijn, en daar geduldig het moment afwachten om de aarde terug te heroveren. De film viel onder meer op omdat Laibach de soundtrack voor zijn rekening nam.
Het thema paste perfect bij Laibach, dat altijd al een dubieuze fascinatie had voor het nazisme, gaande van het dragen van uniformen met armbanden met hun symbolische kruis, titelnummers als ‘ Zmagoslavje Volje (Triumph Des Willens)’ of ‘Hymn To The Black Sun’, tot het verwerken van nazi-symbolen in de covers van bijvoorbeeld de singles ‘Sympathy For The Devil’ en ‘Tanz mit Laibach’.
De voor de film gecomponeerde muziek verscheen ook op plaat, met maar liefst 40 geluidsfragmenten, goed voor bijna anderhalf uur muziek, met zowel muziek als extracten van dialogen uit de film. Op het hoesje stond te lezen dat de muziek geïnspireerd was door ‘Iron Sky’ en Richard Wagner.
Wagner was de favoriete componist van Hitler, en dus spreekt het voor zich dat Laibach – een Sloveens kunstcollectief dat sinds 1980 gewijd is aan de studie van ideologie en kunst, en daarbij vooral de donkere zijden van het totalitarisme belicht – al heel wat verwijzingen naar Wagner had opgenomen in zijn muziek.
Toen ze in 1994 de single ‘The Final Countdown’ uitbrachten – een nummer uit hun (anti-)oorlogsplaat ‘NATO’ uit hetzelfde jaar – omschreven ze het als Wagneriaanse disco. Het is een voorbeeld van hoe Laibach met tegenstellingen en zelfs tegenstrijdigheden werkt. De bombast en de complexiteit van Wagner wordt vermengd met het luchtige en het oppervlakkige van disco.
Een ander voorbeeld vinden we in de opvoering van ‘Volkswagner’ in 2009. Laibach wou toen twee tegenstrijdige opvoeringen van Wagner verbinden: de conservatieve uitvoering door klassieke muzikanten, maar ook experimentele uitvoeringen door jazzmuzikanten en elektronische muzikanten, die vaak beînvloed waren door Wagner. Dat er een spanning was tussen de nazi-interpretatie van Wagner en de ‘entartete Kunst’ van de jazz, was mooi meegenomen.
Ook op de soundtrack van ‘Iron Sky’ vond je die mix van Wagneriaanse motieven met elektronica, naast uitstappen naar pop, hiphop en zelfs swing. Het maakt de soundtrack best genietbaar, en wat mij betreft zelfs beter dan de film, die ik eerder al omschreven heb als een ‘slechts sporadisch grappige komedie’.
Ondanks de negatieve kritieken kwam er een vervolg op ‘Iron Sky’. Het eerste wat ik erover zag was een filmpje – op de tonen van Laibachs herwerking van het Russische volksklied op ‘Volk’ – waarin Poetin achter zijn bureau de verschillende stukken van de uiteengevallen Sovjet-Unie terug aan elkaar tracht te plakken, waarna hij een viriele dans uitvoerde. Het stukje dat hij aanplakt is trouwens Oekraïne, en de video is ook vandaag nog de moeite om te bekijken.
Er werd een beroep gedaan op crowdfunding om de vervolgfilm ‘Iron Sky II – The Coming Race’ te financieren. Opnieuw is het een film vol knipogen naar historische figuren en complottheorieën, maar waar de eerste film eerder een parodie op ‘Star Wars’ leek, werd nu meer ‘Indiana Jones’ gekozen. En waar de figuur van Sarah Palin – een paleoconservatieve Amerikaanse politica die ooit running mate was van John McCain bij de presidentsverkiezingen – in 2012 misschien nog voor algemene hilariteit zorgde, was ze in 2019 alweer volledig vergeten.
De film kreeg vernietigende kritieken, en nadat ik – plichtsbewust als ik ben – ook de film uitgezeten heb, kan ik enkel maar instemmen: het is werkelijk heel slecht. U kunt misschien genieten naar de historische verwijzingen, die soms knap in elkaar zitten, maar het verhaal is gewoon zwak en het is een lijdensweg om de film uit te kijken. Het bedrijf achter de film is door de flop failliet gegaan. Plannen voor een derde film werden opgeborgen.
Maar de soundtrack door Laibach dan, want dat is toch waar het hier om gaat? Oorspronkelijk overwoog Laibach om iets gelijkaardigs aan de Wagner-invloeden op de soundtrack van ‘Iron Sky’ te doen, maar deze keer met de mystieke Russische componist Aleksandr Skrjabin. Dat idee is helaas niet uitgewerkt. Ook deze keer nam Laibach de muziek op zich, maar ze hebben er duidelijk minder moeite in gestoken. Deze single ‘Love Is Still Alive’ zal dan ook wellicht het enige zijn dat u ervan hoort.
‘Love Is Still Alive’ bevat acht versies van hetzelfde nummer, maar het is enkel op het eerste zicht dat dit monotoon lijkt. De versies lopen immers heel erg uiteen, in een oefening om zo verscheiden mogelijke variaties te brengen op een eenvoudig akkoordenschema. Het origineel nummer – de country-versie – heb ik voor het eerst op het Laibach-concert in de Botanique gehoord, waar de groep heel de cd ‘The Sound Of Music’ speelde, waarvan ze de nummers herwerkt hadden om in Noord-Korea op te treden. Met een tekst als ‘My English is no heaven, my German is even worse’ wisten we dat Laibach weer met zichzelf aan het spotten was, en de uitvoering door Milan Fras met een gigantische reflecterende cowboyhoed zou daar zeker niets aan afdoen.
De tweede versie lijkt me gewoon de instrumentele versie van het country-nummer te zijn. De derde versie lijkt dan weer geïnspireerd van minimale techno in de stijl van Daft Punk. De vierde versie blijft in dezelfde sfeer, maar leunt meer bij het pionierswerk van Suicide aan, al zijn er manifest ook krautrock-invloeden waar te nemen, die dan weer aan Neu doen denken. De vijfde versie doet aan lounge denken, waar de zesde versie pas echt minimaal is, met enkel wat hi-hat en echoënde geluiden en effecten. De zevende versie is echte ambient met slepende synthakkoorden. De laatste versie is ook eerder traag, maar kent de terugkeer van Milan Fras, ondersteund door pauken en surfgitaren.
Wie fan is van Laibach en zoals ik alles van de groep koopt, doet niets mis met deze aankoop. Maar een plichtsaankoop is het niet, want wie nog maar net aan zijn zoektocht in het oeuvre van Laibach begonnen is, willen we aanraden om eerst nog wat andere werken op te zoeken. Recent werd ‘Sketches of the Red Districts’ uitgebracht, alsook ‘Wir Sind Das Volk’, twee uitstekende platen. En uiteraard zijn er de klassiekers: ‘Opus Die’, ‘NATO’, ‘WAT’ of ‘Spectre’. En binnenkort verwachten we ook een uitgave van ‘Alamut’, een totaalspektakel gebaseerd op een Sloveens boek uit 1938 dat gaat over de sekte van de Assassijnen in Perzië, en parallellen trekt met het opkomend fascisme in de jaren 30.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten