Op 1 februari 2021 - exact een jaar geleden - greep het leger in Myanmar de macht. De verkiezingsresultaten van 2020, waarin de National League for Democracy van nobelprijswinnares en democratie-icoon Aung San Suu Kyi opnieuw een absolute meerderheid haalde, werden hiermee van tafel geveegd. Sindsdien zijn er hevige protesten en laait de burgeoorlog in het land weer op.
Myanmar kent ook een geëngageerde punkgemeenschap. The Rebel Riot is er één van de belangrijkste groepen, en staat vooraan in de strijd tegen de staatsgreep. We hadden een gesprek met zanger Kyaw Kyaw.
Op 1 februari was het een jaar geleden dat de militaire staatsgreep in Myanmar plaatsvond. Destijds beloofden de militairen na een jaar de macht terug over te dragen aan een burgerregering, maar ik denk natuurlijk niet dat dit zal gebeuren. Wat denk je dat er gaat gebeuren?
Ik denk dat het voor hen uit de hand loopt. De revolutionaire beweging is te sterk. Na de Engelse kolonisatie, in 1948, werden we onafhankelijk. In 1962 nam het leger de macht over. In 1988 hadden we een grote revolutie, maar het leger nam de macht weer over. Na de staatsgreep in 2021 zijn de zaken totaal anders dan in het verleden. Na een jaar vecht het volk nog steeds, en ze blijven vechten. Het leger slaagde er niet in het protest te breken. Ze bereikten niet wat ze wilden. Mensen vechten krachtig terug op veel verschillende manieren.
Mensen protesteren nog steeds, houden de burgerlijke ongehoorzaamheid (Civil Disobedience Movement of CDM) in stand, ze vechten met het gewapende verzet, enzovoort. Activisten en politici tonen nog steeds solidariteit met de protestbeweging. In het verleden kon het leger alle protesten na twee of drie maanden controleren. Deze keer hebben ze geen controle over het land. Na een jaar is de revolutionaire geest onder de bevolking nog steeds sterk.
Dus je denkt niet dat het leger op dit moment concessies zal doen aan het volk?
Nee, ik denk het niet.
Op 1 februari vorig jaar hoorde je over de staatsgreep. Was het een verrassing voor je of niet?
Ik was verrast, al had ik ook al eerder gedacht dat ze de macht zouden overnemen. Ik was goed ingelicht, maar toen ik hoorde dat ze de macht echt overnamen, was het een verrassing en een schok. Maar dat dreef ons ertoe iets tegen die staatsgreep te doen.
Wat was je eerste reactie toen je hoorde over de staatsgreep?
Ik liep door mijn township en probeerde te weten te komen hoe mensen zich voelden. Veel mensen waren geschokt en verdrietig. Ik voelde me ook verdrietig. Ik wist niet wat ik in de toekomst moest doen, met dit militaire systeem. Ik was ook erg verdrietig voor de jongeren en de volgende generatie.
Je was een van de eersten die de straat op ging om te protesteren tegen de staatsgreep. Dat gebeurde reeds een paar dagen na de staatsgreep. Hoe verliep dat?
Het begon op 5 februari. Ik ben zelf geen organisator. Ik wilde gewoon mijn solidariteit met andere mensen tonen. Ik kreeg een bericht dat we om 16.00 uur moesten demonstreren in een specifiek gebied. Ik ging deze groep steunen, maar de organisator kwam niet. We wisten niet wat we moesten doen. Ook de media zaten te wachten. Er waren veel andere mensen. We waren in de war. Moesten we zelf beginnen of gewoon weggaan? Om 4:30 gebeurde niets, 4:45, nog steeds niets. Toen we weggingen, hief mijn vriend drie vingers op (de groet met drie vingers was geïnspireerd op de film 'The Hunger Game' en werd het symbool van de protesten, xk), en toen begon iedereen drie vingers op te heffen. De media merkten het op. We praatten niet, we trokken niet aan een spandoek, we toonden alleen de groet met drie vingers en liepen verder. Veel mensen waren blij en applaudisseerden voor ons. Ze applaudisseerden vanuit hun flats en vanuit de bussen. De media maakten foto's en maakten video's. Ik was zo geschokt en bang. Ik wist niet wat ik moest doen. Een cameraman van de media vertelde me: ‘Kyaw Kyaw, je moet nu vertrekken.’ Ik trachtte weg te gaan. Ik probeerde een taxi te nemen, maar de taxichauffeurs waren erg bang. Ze wilden ons niet meenemen omdat ze geen problemen met de politie wilden. Het was moeilijk om een taxi te nemen, dus gingen we naar een ander gebied en namen daar een taxi en gingen toen naar onze vrienden. Hierna verwijderde ik mijn Facebook-account en verborg ik mezelf.
Je moest je verstoppen? Dus je kunt niet vrij rondlopen in Yangon?
Als ze mij of andere mensen in de krant zouden herkennen, zouden ze ons zeker arresteren. Maar we hadden geluk, want nadat we gingen demonstreren … de volgende dag stonden er veel meer mensen op straat. Dus onze demonstratie verdween van de radar. Op 6 februari toonden veel mensen solidariteit tegen de staatsgreep. Dat was een geluk. Anders was ik gearresteerd.
Een maand na de militaire coup brachten jullie de video uit voor ‘One Day’. Het was een nummer waar je al aan werkte voor de coup. Het was een geweldige video, met ook het drie vingers saluut die je net noemde. Wat was de impact van die clip?
Dit nummer werd al geschreven voor de staatsgreep. We stelden ons voor ... Op een dag ... een toekomst zonder enige discriminatie, we willen geen onderdrukking, we willen geen leger, geen corruptie, geen oorlogen ... Omdat ons land zoveel burgeroorlogen heeft gekend. We hebben de langste burgeroorlog ter wereld! We hebben veel discriminatie tussen islam en boeddhisme, en we hebben al zo lang een militair systeem. Van 2010 tot 2020 hadden we zogenaamde ‘democratie’, maar mensen hadden niet echt mensenrechten of waren niet vrij om te spreken. In het parlement was de militaire macht nog aanwezig. Ze bestuurden het van achter de schermen.
We schreven dit lied zes maanden voor de coup. Maar na de staatsgreep dachten we dat het het juiste moment was om het uit te geven. We wilden het doen zoals andere politieke bands als Pennywise, Rage Against The Machine of System Of A Down. Ze hebben me erg beïnvloed. We wilden een video opnemen tijdens de protesten. Maar het is hier gevaarlijker omdat ze met echte kogels schieten. In andere landen kan de politie u slaan en arresteren. Maar hier schieten ze met echte kogels.
We waren bang, maar we moesten het doen. Iedereen was zich bewust van het gevaar. We vroegen aan iedereen: ‘Voelt het goed om mee te doen? Als je je niet veilig voelt, hoef je hier geen deel van uit te maken. Als je akkoord gaat, dan doen we het samen.’ Zo maakten we de videoclip voor ‘One Day’.
De uitgave van de cd ‘One Day’ werd uitgesteld omdat men bang was om met je samen te werken. De drukkers wilden er niet aan meewerken. Wat is er gebeurd?
Het was erg moeilijk. We wisten dat het riskant was toen we het uitbrachten. Het is alsof je op een dun touwtje loopt. Ik denk: ‘zij doen hun werk, wij doen ons werk’. Ze namen de macht en probeerden het te beheren, en we wilden deze cd uitgeven. Het is niet alleen muziek, het toont ook onze houding, onze attitude. Ze proberen te laten zien hoe ze ons beheersen, en wij willen laten zien dat we vrij zijn. Ze proberen ons naar beneden te duwen en wij proberen op te staan. Dat is hoe we ons verhouden tot dit idee.
Daarom wilde ik de cd uitgeven, vooral tijdens de staatsgreep. Het is heel gevaarlijk, want we verkopen merchandising en ga zo maar door … en zij willen geen artiesten die tegen de staatsgreep ageren. Ik wilde een DIY-release doen, maar vanwege de kleuren kon ik geen DIY-print maken. Dus moesten we naar een drukkerij. Maar elke winkel zei nee. Ze wilden het niet doen omdat het politiek was. Ze waren bang dat hun bedrijf zou worden stilgelegd. Maar een van mijn vrienden, die ook politiek activist is, zei dat hij een winkel kende die het zou doen. Dus zo zijn we erin geslaagd om het af te drukken.
Maar hoewel we blijven doen wat we doen en blijven vechten, krijgen we minder aandacht dan andere politieke leiders en activisten. We zijn punkers, we zijn underground ... dus we hebben niet zo'n invloed op hun grote samenleving. We beïnvloeden voornamelijk jongeren, alternatieve mensen en enkele politieke activisten. We zijn niet zo invloedrijk als mensen als Aung San Suu Kyi (nobelprijswinnares en leidster van de National League for Democracy die thans gevangen zit, xk). Daarom blijven we onder de radar.
Is het leger op de hoogte van de cd met felle kritiek op de staatsgreep? Heeft het gevolgen voor hen?
Ik weet het niet. Ze richten zich op andere protesten, politieke leiders, activisten en misschien vergeten ze mensen zoals wij. Ze zijn meer gefocust op anderen die misschien gevaarlijker en belangrijker voor hen zijn. Maar we staan zeker op hun lijst, denk ik.
Je zingt over de protesten in ‘The Night Will Not Be Silenced’. In het begin waren de protesten vreedzaam, zoals je in het lied zingt. Het was burgerlijke ongehoorzaamheid, bonzen op pannen en potten. Maar er is een evolutie naar een burgeroorlog geweest. Sinds de onafhankelijkheid van Myanmar in 1948 is er altijd een burgeroorlog geweest, maar die is nu op een veel hevigere manier uitgebroken. Hoe verliep die evolutie tussen vreedzaam protest en gewapend protest?
95% van de bevolking haat het leger. We zitten al zo lang in een militair systeem. In veel gezinnen zijn mensen vermist of vermoord. Dus mensen hebben een diepe hekel aan het leger. Toen het leger de macht weer overnam, kwam deze woede terug. Maar we beginnen nooit met geweld. De vreedzame protesten waren juist. Maar het leger schoot op ons ... Dus de woede explodeerde en mensen wilden terugvechten. Sommige mensen geloven niet meer in vreedzaam protest. Want zelfs als we vreedzaam blijven, zullen zij nooit vreedzaam blijven … Daarom kiezen veel jonge mensen, tieners, veel van mijn vrienden, mensen wiens familie of vrienden zijn overleden … voor het gewapend verzet.
Ze denken dat de Burgerlijke Ongehoorzaamheid Beweging niet meer geschikt is. Omdat het leger elke nacht nieuwe mensen arresteert. Mensen zijn niet veilig. Ze denken dat de stad niet meer veilig is. Daarom kiezen ze ervoor om zich bij het gewapende verzet aan te sluiten. Veel mensen sluiten zich aan bij de People's Defense Force (PDF, een gewapende beweging die actief is sinds mei 2021, xk) en bestrijden het leger met wapens.
De PDF is een nieuwe kracht, maar er zijn ook legers van etnische minderheden die met de PDF meevechten. Je zingt over hen in het nummer ‘Destruction of Humanity’ …
Het ‘Destruction of Humanity’-nummer gaat over hoe de militairen minderheden aanvallen en hun huizen of dorpen platbranden. Wij bekritiseren dit.
In zekere zin heb je mijn vraag al beantwoord. Veel jonge mensen verlaten de stad om te vechten met rebellengroepen, ook etnische rebellengroepen of de People's Defense Force. Is dit een grote beweging?
Ja, het is een grote beweging. In het verleden viel het Birmese leger het Shan-volk aan, het Kachin-volk... Daarna vochten de Shan- en Kachin-volkeren terug. Maar met de PDF valt het Birmese volk het Birmese leger aan. Er zijn nu twee Birmese legers die tegen elkaar vechten.
En ik heb gehoord dat het officiële leger – de Tadmadaw – bang is om de kazernes te verlaten. Ze worden op meerdere fronten aangevallen. Is dat juist?
Ja. Ze zijn nu erg bang. Ze hebben te veel vijanden tegelijk, omdat de PDF en andere groepen ze allemaal tegelijkertijd bevechten. Er sterven nu veel mensen. Daarom zijn ze bang.
Een ander nummer op het album is ‘Genocide’. Ik denk dat dit gaat over de etnische zuivering van de Rohingya-minderheid in 2016-2017. Je zei al dat moslims nog steeds worden vervolgd. Hoe is de situatie nu met hen?
Toen we in 2018 het ‘Genocide’-lied schreven, waren sommige mensen het erover eens dat dit een genocide was, maar anderen waren het daar niet mee eens. De regering, de NLD (National League for Democracy, de partij die aan de macht was tussen 2015 en 2021, xk), de Tatmadaw … ze willen niet horen van een genocide. Ze vertelden ons dat er geen genocide heeft plaatsgevonden. Daarom hebben we een nummer gemaakt dat ‘Genocide’ heette, om te benadrukken dat het daadwerkelijk een genocide was. We gebruiken het woord ‘Rohingya’ niet, maar we wilden benadrukken dat veel mensen in de staat Rakhine hun huizen ontvluchtten en stierven. Iedereen weet dat we het Rohingya-volk bedoelen, toch?
Een ander nummer is 'Food Not Bombs'. We zijn op de hoogte van jullie Food Not Bombs-project waarin jullie voedsel uitdelen aan mensen in nood in Yangon. Ik heb van je Facebook begrepen dat jullie ook een Food Not Bombs-programma hebt dat gericht is op de Rohingya-bevolking. Is dat correct?
Ja. Maar we zitten niet in de vluchtelingenkampen in Bangladesh. Sommige Rohingya's bevinden zich nog steeds in de staat Rakhine (het deel van Myanmar waar de Rohingya wonen, xk). We steunen de Rohingya die in de staat Rakhine bleven.
Ja, maar je woont in Yangon. De staat Rakhine is ver weg. Het Food Not Bombs-project moet dus een grote organisatie zijn…
Nee, het is geen grote organisatie. We hebben veel invloed op jongeren. Ze houden van Rebel Riot, en het gaat niet alleen om de muziek. Ze houden van onze manier van denken, onze manier van leven, ze houden van onze ideeën … Sommige fans van Rebel Riot die in de staat Rakhine wonen, wilden een Food Not Bombs-afdeling starten in hun eigen staat. Want als je onze band wilt steunen, moet je niet zozeer de cd of merchandising kopen, maar dat laten zien door je houding. Zo begon de afdeling in Rakhine. We hoeven er zelf niet heen te gaan. We kunnen afspreken met een zoommeeting en onze ideeën delen en brainstormen. We zijn niet alleen actief in de staat Rakhine. We hebben afdelingen in Dawei, Mandalay, de Mon staat, Bago... Soms ga ik mee, maar normaal gezien woon ik in de stad. We beginnen nu ook aan een nieuwe afdeling in de staat Kachin. Ik hoef niet te gaan. Ik ontmoet gewoon mensen op internet en deel mijn ideeën.
Laten we teruggaan naar het begin van Rebel Riot. Je begon de band na de Saffraanrevolutie in 2007. Je zei al dat het heel anders was dan nu, maar de Saffraanrevolutie was ook een grote revolutie tegen het leger. Welke verschillen zie je tussen nu en toen?
Destijds begonnen de boeddhistische monniken de revolutie. We zijn een traditioneel boeddhistisch land, dus iedereen dacht: ‘ze kunnen iedereen arresteren, maar niet de monniken’. Mensen verwachtten niet dat het leger zich tegen de monniken zou keren. Meestal zijn de mensen bang voor het leger, maar nu dachten ze dat ze met velen waren en de steun van de monniken hadden. Ze dachten dat het leger een monnik niet kon doden of arresteren. Ze moeten de monniken respecteren. Maar dat deden ze niet. Ze schoten en doodden veel mensen. Dus de mensen waren erg bang. Veel mensen stierven. Dat deed me nadenken en daarna ben ik muziek gaan maken.
Wat wel anders was: we hadden geen internet. Wel … sommige mensen hadden dat, zoals de rijken en de regeringsmensen. Maar normale mensen hadden niet veel informatie. We konden niet communiceren. De Saffraanrevolutie vond vooral plaats in Yangon. Het nieuws bereikte de rest van het land niet. Deze huidige revolutie vindt niet alleen plaats in Yangon. Het hele land doet mee.
Maar vooral de informatietechnologie is anders. Iedereen heeft nu een telefoon. Na vijf minuten weten we wat er ergens is gebeurd. Dit helpt ons in onze strijd. De mensen hebben meer kennis. Ze begrijpen wat het leger doet. Ze hebben veel informatie, en de informatie verspreidt zich erg snel. Dat is heel anders dan in 2007. Toen konden ze alles al na een week stilleggen. Maar nu protesteren we al een jaar en het gaat nog steeds door. We blijven informatie delen. Iedereen is nu wakker. We zijn minder bang en beter geïnformeerd dan voorheen.
We herinneren ons ook dat de Saffraanrevolutie werd geleid door monniken. Welke rol spelen de monniken in de huidige situatie? Ik denk dat sommigen van hen de Tadmadaw steunen en anderen niet.
Sommige monniken zijn marionetten van het leger, zoals de MaBaTha (een radicaal-rechtse organisatie van boeddhistische monniken, xk). Zij zijn aanhangers van het leger. Ze hebben het niet over het boeddhisme. Ze verspreiden vooral nationalistische propaganda: ‘we moeten vechten voor onze religie, we moeten vechten voor ons volk’ … Ze proberen de mensen te hersenspoelen. Maar in deze tijden kennen veel mensen hun ware gezicht. Ze zijn niet zo succesvol met wat ze doen. Maar dit type monnik had niets te maken met de Saffraanrevolutie.
We hebben drie soorten monniken in Myanmar. Het eerste type is apolitiek. Ze zijn niet in politiek geïnteresseerd. Ze willen gewoon aan meditatie doen, innerlijke vrede bereiken en de boeddhistische religie verspreiden. Het tweede type is de pro-democratische monnik. Dit zijn de monniken die je zag in de Saffraanrevolutie. Ze steunen de NLD, ze steunen democratie en mensenrechten. Ze geloven dat ze niet in vrede kunnen leven als het volk niet in vrede leven. Ze krijgen voedsel van het volk, dus ze vinden dat ze ook voor het volk moeten opkomen. Het derde type monnik is de pro-militaire monnik. Ze verspreidden propaganda over hoe belangrijk het leger is: ‘In dit land kunnen we niet zonder het leger’. Ze vertrouwen Aung San Suu Kyi niet omdat ze getrouwd is met een Engelsman. Suu Kyi zou Engelse en westerse invloeden kunnen binnenbrengen, zodat de Birmese mensen hun identiteit zullen verliezen. Ze denken dat Aung San Suu Kyi pro-moslim is en de moslimgemeenschap zal helpen groter te worden. Ze willen hun religie en identiteit verdedigen. MaBaTha vertegenwoordigt de pro-militaire monniken.
Soms wordt Aung San Suu Kyi ook wel Birmees of Bamar-nationaliste genoemd (de Bamar zijn de belangrijkste etnische groep in Myanmar, xk) omdat ze het leger verdedigde over de etnische zuivering van de Rohingya. Ze ging zelfs naar Den Haag om het Wereldgerechtshof te vertellen dat wat er was gebeurd een gewoon gewapend conflict was, geen genocide. Sommigen zeggen ook dat ze het vredesproces met de verschillende etnische legers niet volledig steunde. Is dit waar?
Weet je, de meeste mensen die vechten voor democratie houden veel van Aung San Suu Kyi. Aung San Suu Kyi is sinds 1988 het icoon van vrijheid en vrede. Sommige mensen zouden zelfs voor haar sterven. Ze heeft veel steun. Na 2010 waren we op weg naar democratie en werd ze vrijgelaten uit huisarrest. Ze kreeg massale steun, ook van etnische minderheden en van alternatieve mensen. Ook zij zien haar als onze moeder. Na 2015, toen ze de verkiezingen won, stelden de mensen in Myanmar hun hoop op haar. Ze was een toppoliticus die de macht had, weet je.
Maar ze stond niet op voor de studenten, of voor andere etnische groepen. Ze stond ook heel dicht bij het leger. Ze toonde niet genoeg doorzettingskracht. Ze nam alleen beslissingen over dingen die niet zo belangrijk zijn. Voor de mensen van de grote steden was het een grote verandering. De toeristen kwamen binnen, dat was goed om zaken te doen. Mensenrechten kregen veel aandacht. De mensen in de steden houden heel veel van Aung San Suu Kyi. Maar voor de minderheden ging de burgeroorlog door, de mensenrechtenschendingen gingen door, er is nog steeds veel geweld … Ze praat niet over hen. Ze haten Aung San Suu Kyi niet, maar ze vragen zich af waarom de moeder niet meer voor hen doet. Ze zijn boos, maar nog steeds met liefde voor haar.
Maar Aung San Suu Kyi had minder macht dan mensen denken. Mensen zeggen dat ze verkeerd heeft gehandeld, dat ze haar eigen leger had moeten creëren voor de coup ... Ze zijn boos omdat ze niets heeft voorbereid. Nu zouden mensen willen dat ze zich na de staatsgreep en na de revolutie zou terugtrekken uit de politiek.
Laten we teruggaan naar de muziek. Ik hou van de manier waarop je de Birmese taal met het Engels mixt in je liedjes. Waarom doe je dat? Je spreekt Birmees, maar je voegt in sommige liedjes ook het Engels in …
Het is onze stijl sinds we de band hebben opgericht. Terwijl we onze muziek schrijven, zijn de refreinen voornamelijk in het Engels, terwijl de strofes in de Birmese taal zijn. We hebben geprobeerd het in het Birmees te vertalen, maar dat lukte niet goed. Ons Engels is niet zo moeilijk. We gebruiken een soort Engels die iedereen verstaat. We hebben ook internationale mensen die ons steunen, en die vinden dat leuk. Maar ik kan geen volledig nummer in het Engels schrijven. Ik ben heel slecht in zingen in het Engels. Maar zelfs als mensen het hele nummer niet begrijpen, begrijpen ze het refrein. De Birmese taal is moeilijker te vertalen en moeilijker om te schreeuwen.
Ik heb nog een laatste vraag. Je voert een strijd met het leger, er is een burgeroorlog gaande, er is nog steeds een beweging van burgerlijke ongehoorzaamheid gaande ... Denk je dat het volk deze strijd kan winnen? Kan het volk het leger verslaan?
Ik weet niet wat er zal gebeuren. Ik ben geen politicus. Maar ik ben ervan overtuigd dat als we elke dag vechten, we zeker moeten winnen. Bovendien zijn we al aan het winnen. Mensen blijven vechten en geloven erin. En het leger, de Tatmadaw, is bang. Zelfs als ze wapens hebben, zijn ze nog steeds bang voor ons. We hebben dus al gewonnen. Wij doen elke dag waar we in geloven. Zij doen elke dag waar ze bang voor zijn. We hebben veel artiesten die het leger trotseren. Ik kan de toekomst niet voorspellen, maar als we blijven doen waar we in geloven, zullen we op een dag winnen.
Wil je nog iets zeggen?
Niet alleen Myanmar kampt met problemen. In elk land zijn er problemen. Maar onze problemen zijn groter. Er worden mensen vermoord. Dit leger moet verdwijnen. Dat is onze plicht. Kijk niet alleen naar Myanmar. We zijn maar een klein deel van de wereld. Vecht niet alleen voor Myanmar, maar voor alle mensen overal. We kennen geen naties, geen grenzen. Wij zijn één wereld. Als we slagen in onze strijd, zullen we op een dag ook vechten voor jouw deel van de wereld. Alle mensen moeten solidariteit tonen.
The Rebel Riot: bandcamp / facebook
Lees ons vorig interview met The Rebel Riot uit 2017 (ten tijde van de genocide op de Rohingya)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten