Les Nuits Dark-Ritual 2022: een moderne heksensabbat

Hebt u al gehoord van Les Nuits Dark-Ritual? Het is een kleinschalig evenement dat door de Franse gothicgroep Rosa Crux georganiseerd wordt. Het gaat door op het kasteeldomein van de Château De Thoix, ergens in Picardië. Met het openbaar vervoer geraakt u er nauwelijks, maar het is best een unieke ervaring, want dit festival is heel anders dan de grotere festivals. Eigenlijk zakt er maar een driehonderdtal mensen naar Thoix af voor Les Nuits Dark-Ritual, en in zekere zin is het festival een goed bewaard geheim voor ingewijden. Er gaan uiteraard optredens door, maar ook een resem zijactiviteiten die erg de moeite zijn. Het is ook het enige festival zonder tijdschema, want Olivier Tarabo, het brein achter Rosa Crux en ook de spil van dit festival, gelooft niet in uurroosters.

De eerste dag

De optredens beginnen als de zon ondergaat, op het gevoel, en andere activiteiten worden aangekondigd als de klok luidt. Wij hadden het geluk dat we bij onze aankomst op vrijdag heel snel die klok hoorden. Het was voor de ‘Cinema muet / Piano parlant’: een vertoning van stomme films die begeleid worden door live piano. De films werden gemaakt door Georges Méliès, een illusionist die pionier was van de stomme cinema, heel snel na de eerste filmvertoning door de gebroeders Lumière. Hij was vooral de uitvinder van speciale effecten. Zijn films zijn erg absurd en bestaan uit heel wat toverkunsten, die vaak filmisch perfect weergegeven werden. De kortfilms dateren van tussen 1897 en 1905, en het is indrukwekkend wat er toen al mogelijk was. De zeer gepaste pianobegeleiding komt van Camille Cauvin, die ook doedelzak speelt bij Rosa Crux.

Tot aan de optredens kunnen we op het domein van het kasteel rondzwerven. Het is er erg mooi en ruim, en er staan bomen zodat u gemakkelijk een plaatsje in de schaduw kunt vinden, wat met dit warme weer geen overbodige luxe is. De tuin is ook versierd met allerhande sculpturen: kruisen, een soort ruïne van een kathedraal, een nagebouwd kerkhof, een pentaculum, een kring van heksen in de hoogte … Sommige van deze werken worden na de optredens in brand gestoken, wat in combinatie met een volle maan een prachtig schouwspel oplevert. Verder vind je er een grote automatische horloge die elk uur de ‘sonneries macabres’ afspeelt. Op het eerste verdiep van het kasteel gaat een tentoonstelling door, genaamd ‘Mors – Mortis’. Je vind er kruisbeelden voor slachtoffers van de pest, tal van skeletten en ook een gigantische ruiter van de apocalyps. Deze werken zijn allemaal van de hand van Olivier Tarabo van Rosa Crux.

Als de zon ondergaat, start het eerste optreden. Het is het project van de bassist van Rosa Crux, Frater Stéphane, en heet NKRT. NKRT werd aangekondigd als dark ambient, maar klinkt eerder als post-punk. Het is een man die op een basis van repetitieve ritmes baslijnen opbouwt via loops, en daarboven langgerekte Latijnse spreuken reciteert. Dat Latijn heeft hij natuurlijk overgenomen van Rosa Crux. Op een bepaald moment mag ook Olivier Tarabo een tweede bas komen bemannen, wat in combinatie met de loops echt een overvloed aan bas oplevert. Dat is best interessant, maar na een tijd wel vrij repetitief. Hoe dan ook is het leuk als achtergrondmuziek bij mijn gedachten.

Haiku Funeral bestaat uit twee monniken die dark ambient maken. Terwijl monnik nr. 1 zijn bas met strijkstok en e-bow bespeelt, voert monnik nr. 2 rituelen met kaarsen en wierook uit, om daarna toetsen toe te voegen aan de basimprovisaties van monnik nr. 1. De monniken reciteren duistere verzen op hun beklijvende klankvelden, en na verloop van tijd gaat monnik nr. 1 zijn bas zelfs met klauwen en beenderen bespelen. Een groot pentagram op de achtergrond van het podium geeft een idee van de inspiratie en de onderwerpen van de heren. Het is in mijn ogen een erg geslaagd optreden.

De afsluiter van de eerste dag is Brigitte Handley. Zij komt helemaal uit Australië, maar verblijft regelmatig voor langere tijd in Europa, onder meer in Keulen, waar ze een nummer over schreef. Mevrouw speelt niet alleen, maar heeft een bassist en een toetseniste mee. Zelf verrijkt ze hun wat repetitieve begeleiding met subtiele gitaarlijnen en meer uitgewerkte zanglijnen. Muzikaal houdt het het midden tussen post-punk en rock. Als ze op het einde van haar set een cover van ‘Eisbär’ speelt, ben ik erg opgelucht, niet enkel omdat ijsberen niet huilen, maar vooral omdat de koude noordpool erg afsteekt tegenover de hittegolf die hier gaande is. De vraag is hoelang dat nog zal duren.

De tweede dag

Nu we weten dat de concerten pas laat op de avond beginnen, profiteren we ervan om een toeristische uitstap te doen in de streek. Gisteren hadden we op de heenweg al een halte gedaan om de kathedraal van Amiens te bezoeken, de grootste gotische kathedraal van Frankrijk. Vandaag gaan we naar de kathedraal van Beauvais, de hoogste kathedraal ter wereld. Gewoonlijk ben ik niet zo iemand die kerken bezoekt, maar ik heb op dit festival een kunsthistoricus mee – Gerry Croon, collega bij Dark Entries en in de gothfolkgroep Winterstille – die me alle details weet te vertellen over de architectuur van de kerken en de betekenis van de afgebeelde taferelen en sculpturen. Interessant is dat de kathedraal van Beauvais de kathedraal van Amiens probeerde te overtreffen in hoogte en breedte. Door fouten in het bouwplan stortten delen van de kerk evenwel verschillende keren in. Zo werd uiteindelijk slechts een derde van de kerk afgewerkt, en die bevat nog steeds aanvullende steunpilaren opdat ze niet volledig zou instorten. Was hoogmoed geen hoofdzonde in het katholieke denken?

Als we dan uiteindelijk toekomen op het festival – rond 20 uur, want we hebben geleerd dat het weinig zin heeft om vroeger te komen – horen we vrij snel dat er een aankondiging is. Olivier Tarabo neemt het woord om te vertellen dat Das Ich tegengehouden werd op de luchthaven nadat zanger Stefan Ackermann positief testte op COVID. Dat is een grote domper, want ik ben zeker dat er mensen speciaal voor de Duitse electrogroep gekomen zijn. Het programma wordt aangepast, en de Spaanse deathrockgroep Malefixio mag vandaag afsluiten in plaats van morgen te spelen (wat op zijn beurt tot frustratie leidde bij de mensen die op zondag speciaal voor Malefixio kwamen).

Iets na negen start de eerste groep van vanavond eraan. Vertebre is een Franse electrogroep bestaande uit twee vrouwen, die het wat verder zoeken dan gewoon een vettige beat. Als ze gitaar en bas incorporeren in hun composities, klinken ze bijna als post-punk, en op andere momenten klinken ze als industrial of zelfs dark ambient. Ook wisselen ze nummers in het Engels af met nummers in hun Franse moedertaal. Kortom: ze zijn niet voor een gat te vangen, en dat horen we graag. 

DaGeist waren we even uit het oog verloren. Nochtans waren we aangenaam verrast door hun debuut ‘40’ in 2015 en hebben we ze ooit nog uitgenodigd op een Dark Entries Night. We hebben gezien hoe ze langzaam maar zeker populairder werden, maar hun tweede plaat ‘Sexy’ uit 2019 was volledig aan ons voorbijgegaan. Aan het aantal DaGeist-t-shirts te zien zijn ze hier alvast een gevestigde waarde, maar ze komen ook niet van ver en hebben wellicht hun lokale fanbasis meegenomen. DaGeist brengt een mix van poppy wave en post-punk waar je onvermijdelijk van gaat houden (en al helemaal als je weet dat dit bijzonder vriendelijke mensen zijn).

Het is alweer veel te lang geleden dat ik nog eens goede oude deathrock gezien heb. Malefixio brengt me exact dat. Het trio komt uit Barcelona en bestaat uit bas, gitaar en zang, vergezeld van drumcomputer. Hun zangeres Eva LadyStardust is groots als frontvrouw en zingt in het Spaans. De muziek doet denken aan een mix van Christian Death en Sex Gang Children. In 2018 brachten ze hun debuut ‘Culto a lo Invisible’ uit, maar ze spelen vandaag vooral nummers uit de opvolger die later dit jaar zou moeten uitkomen. Na afloop was iedereen het eens dat dit indrukwekkend optreden ons helemaal heeft doen vergeten dat Das Ich hier eigenlijk had moeten afsluiten. Opnieuw worden alle sculpturen in de tuin in brand gestoken, en voor wie dat wenst start er, zoals elke nacht, een after-party in een zaal in het kasteel met de dj’s van de Geisterwelt Nights, die daarvoor speciaal uit Neurenberg zijn afgekomen.

De derde dag

Op de derde dag begeef ik me weer vroeger naar het kasteel. Er is immers een atelier voorzien voor de collectieve zang tijdens de ‘Danse de la terre et du feu’, dat traditioneel deel uitmaakt van een optreden van Rosa Crux, uiteraard de afsluiter van vanavond. Omdat er gisteren amper aanwezigen waren op het atelier, deed Olivier Tarabo – de man die niet gelooft in tijdschema’s – een oproep om hier toch maar om vier uur te zijn. Er zijn nog twee zijactiviteiten waar ik u nog niet over verteld heb. De ‘sièste sonore’ bestaat erin dat je met een aantal mensen tussen boxen gaat staan waaruit dan relaxerende muziek weerklinkt. Nu, het klinkt eerder als een stuk van T.A.C., dus vol piepende en slijpende geluiden, en u mag zelf beslissen of u dat relaxerend vindt of niet. Fijn is het alleszins wel. Heel indrukwekkend is de ‘Totenbahn’ in de crypte. De crypte is eigenlijk een voormalige ijskelder waarin een mijnwerkerswagentje is opgesteld, waar je dan met vier personen in kan plaatsnemen. In de absolute duisternis word je dan naar een andere ruimte gereden, die alweer versierd is met skeletten en waar een vreemde man allerlei rituelen uitvoert. Dit is een absolute aanrader!

Het eerste optreden van de nacht begint met trage galmende geluiden. Een man met een lang zwart kleed wandelt het podium op. Hij draagt een masker dat lijkt alsof de huid van zijn gezicht afpelt. De eerste bombastische percussie weerklink, gevolgd door symfonische klanken en theatrale zang. Ik volg Dead Man’s Hill nu al meer dan 30 jaar, sinds de dagen dat Bart Piette martial industrial maakte in de stijl van Cold Meat Industry, tot aan zijn latere werken die invloeden van dark ambient, wereldmuziek of zelfs black metal zouden verwerken. Vandaag speelt hij vooral de meer symfonische nummers uit zijn oeuvre. Mijn geheel objectieve mening is dat Dead Man’s Hill een uniek project is, dat best nog wat meer weerklank zou mogen krijgen. Voor wie aan mijn onpartijdigheid twijfelt – ik ben immers al jaren goed bevriend met Bart – voeg ik eraan toe dat ik ook vanuit het publiek niets dan lovende woorden hoorde over dit concert.

Zij komt uit het Verenigd Koninkrijk, hij komt uit Argentinië. Samen vormen ze Night Hexe. Zij heeft de uitstraling van Els Pynoo, maar haar zang is iets minder toonvast. Hij heeft de uitstraling van Eduardo Benavente, maar zijn gitarriffs zijn erg repetitief. Muzikaal mogen we dit onder de noemer cold wave catalogeren: een pulserende en dansbare beat, scherpe gitaren en een kille zang. Het duo doet zeker zijn best, maar de structuur van de liedjes is zo minimaal dat het mij niet helemaal kan overtuigen.

De eer om het festival af te sluiten gaat uiteraard uit naar de organisatoren van Les Nuits Dark-Ritual: Rosa Crux. Deze groep geeft optredens met een sterke nadruk op het visuele, en is eigenlijk meer interessant om live te zien dan op plaat te horen. Overigens brengen ze al lang geen platen meer uit, want Olivier Tarabo gelooft ook niet in platen. Hun muziek verspreiden ze op usb-sticks, die dan weer de vorm krijgen van heuse kunstwerken die gegarandeerd niet in uw cd-kast passen. Het eerste dat opvalt op het podium is de BAM, oftewel Batterie Acoustique Midi. Dit is een prachtuitvinding – die ook prijzen gekregen heeft – waarbij digitaal geprogrammeerd ritmes op akoestische drums worden gespeeld, die uiteraard prachtig vormgegeven zijn als drummende skeletten. Het optreden begint dan ook met een ritmisch stuk waarin de BAM een dialoog voert met frontman Olivier Tarabo, die voor de gelegenheid ook een trommel beroert. (Al moet ik hier in alle eerlijkheid bij zeggen dat de skeletten volgens mij niet live spelen.)

Daarna begint de feitelijke set, met Tarabo op gitaar, Claude Feeny op de piano en op het indrukwekkende carillon dat eveneens veel plaats op het podium inneemt, Frater Stéphane op contrabas en Camille Cauvin op doedelzak. U kunt zich inbeelden dat dit een indrukwekkend geluid oplevert. De gitaren klinken als trompetgeschal, en de orgels en carillon zorgen voor een erg duistere ondertoon. Dat de zang in het Latijn is, geeft helemaal weer waar het de groep om te doen is: het macabere van de Middeleeuwen oproepen. Olivier vertrouwde ons in een interview ooit toe dat hij de groep heeft opgericht vanuit een passie voor hekserij. De teksten neemt hij dan over uit allerhande obscure Middeleeuwse bronnen. De stemmen van de muzikanten worden aan de hand van loops uitgewerkt tot ware koorgezangen.

Nog meer koorgezang komt tegen het einde van het optreden, als de ‘Danse de la terre et du feu’ uitgevoerd wordt. Deze dans wordt uitgevoerd door twee met modder bedekte naakte vrouwen, die op een platform worden rondgedragen terwijl ze een repetitieve dans uitvoeren waarbij ze zich steeds meer met aarde inwrijven. Zoals we deze namiddag hebben geleerd in het atelier, moeten de deelnemers de dansers aanmoedigen door rond het platform mee te lopen en in koor de Latijnse zang mee te zingen. Olivier legde ons uit dat de bedoeling is om met dit ritueel een heksensabbat op te roepen. Zo wandelen we achter de dansers meermaals rond een groot brandend pentagram. Het is het einde van het optreden, maar nog niet van de heksensabbat, want in tegenstelling tot de andere avonden worden vannacht niet enkel de kruisen en het pentaculum in brand gestoken, maar ook de heksen die hoog boven ons cirkelen terwijl ze in vuur en vlam staan. Een prachtig zicht.

Les Nuits Dark-Ritual zijn een kleinschalig festival met een beperkt aantal optredens, maar wat een ervaring zijn ze! Zoiets maak je nergens anders mee. De prijzen zijn spotgoedkoop, want waar vind je nog een festival dat voor drie dagen slechts 55 euro vraagt? Het draait hier niet om geld, zoveel is zeker. Het festival kent ook zijn eigen geldeenheid: de Lux, ter waarde van 3 euro. Alle dranken en hapjes kosten dan ook exact 3 euro. Maar het is de uitzonderlijke aankleding die het zo fenomenaal maakt, met alle kunstwerken op dit uniek domein. Daarnaast is het ook gewoon extreem gezellig. Het publiek is beperkt, en dus is het de ideale plek om mensen te ontmoeten. Je geraakt hier heel gemakkelijk aan de praat met wildvreemden, en om een of andere reden blijken ze allemaal iets creatiefs te doen: de ene heeft een YouTube-kanaal waarop zij eigen video’s maakt, de andere start binnenkort zijn eigen sociaal netwerk op, en nog anderen musiceren, schilderen of schrijven. Het zijn al deze elementen bijeen die Les Nuits Dark-Ritual tot een unieke ervaring maken, een ervaring die we u van harte willen aanbevelen.

Foto's: Luc 'Who Cares' Luyten