Enzo Kreft: Het lot van de mensheid ligt in handen van schurken die er hun hand niet voor omdraaien iedereen mee te sleuren in hun val.

Enzo Kreft houdt graag de vinger aan de pols bij wat er in de maatschappij gebeurt, en hij is nooit verlegen om luidop zijn mening te zeggen als hij iets oneerlijk vindt. Op  ‘Different World’ (2021) zong hij over de coronapandemie en alles wat daaruit voortvloeide, op ‘Control’ (2019) ging het over de controle die de hedendaagse maatschappij op het individu kan uitoefenen, en op ‘Wasteland’ (2017) kwam de milieuproblematiek uitgebreid aan bod. Met zijn nieuwe worp ‘Shelter’ heeft de minimalveteraan – reeds actief sinds 1983! – de oorlog tot thema gemaakt. Niet als gevolg van de oorlog in Oekraïne, zoals u zou kunnen denken, al is er opnieuw een flink stuk actualiteit in de plaat gekropen. Enzo Kreft geeft tekst en uitleg bij zijn nieuwe uitgave.

Dag Enzo. Ik ben zo blij je nieuwe plaat te horen, en vind hem weer geweldig. Ik weet dat je steeds een concept achter je platen hebt. Vertel, wat is deze keer het hoofdthema?

Je zou kunnen denken dat de inval van Rusland in Oekraïne het startpunt was voor ‘Shelter’, maar eigenlijk speelde ik eind 2021 al met het idee om een album te maken over het thema oorlog en de titel lag toen ook al vast.

Toen ik je eerste single ‘Duck And Cover’ hoorde, dacht ik dat je een plaat ging maken over de nucleaire dreiging, maar het hoofdthema blijkt oorlog te zijn. Is het thema van de plaat geëvolueerd terwijl je eraan werkte, of had je van bij de aanvang al een uitgesproken idee van het resultaat dat je nastreefde?

‘Duck and Cover’ maakte ik vorig jaar toen Poetin en zijn trawanten begonnen te dreigen met hun kernwapenarsenaal. Die nucleaire dreiging lijkt ondertussen vast onderdeel te worden van de oorlogsretoriek van het Kremlin. Met het stationeren van tactische kernwapens in Wit-Rusland doet Poetin er nu nog een schep bovenop. De dagen van een nieuwe Koude Oorlog zijn aangebroken en de sfeer wordt hoe langer hoe grimmiger. Ik voelde dus de nood er een nummer over te schrijven. Inspiratie vond ik al gauw bij het gelijknamige Amerikaanse voorlichtingsfilmpje uit de jaren 50, waarin kinderen - heel absurd en hilarisch - aangeleerd werd door een zekere Bert de schildpad hoe ze zich moeten ‘beschermen’ tegen een atoombom.

Toen ik eind 2021 begon aan het album had ik al een vrij goed idee waar ik naartoe wou, maar de actuele gebeurtenissen hebben dus wel degelijk een invloed gehad op het verdere verloop van het project.

Bij het nummer ‘Standing On The Soil Of Another’ moet ik meteen aan de oorlog in Oekraïne denken, maar eigenlijk ook aan de oorlog in Irak. Was dat de bedoeling? Zie je, net als ik, parallellen tussen deze twee oorlogen?

Die parallellen zijn er zeer zeker! Net zoals Rusland zijn ‘speciale militaire operatie’ verantwoordt op basis van leugens, deed de VS dit in Irak: dat land beschikte zogezegd over massavernietigingswapens en zou connecties met Al Qaeda hebben gehad, wat nooit bewezen is. De invasie van de VS in Irak heeft massa’s vluchtelingen op de been gebracht en honderdduizenden doden gemaakt. Net als nu in Oekraïne werd de infrastructuur in Irak met de grond gelijk gemaakt. Chemische wapens werden gebruikt, gevangenen werden gruwelijk gemarteld. Het land bleef verscheurd achter en op de puinhopen ontstonden terroristische organisaties zoals IS. Net als Rusland nu had de VS toen ter verantwoording geroepen moeten worden voor begane oorlogsmisdaden. Het feit dat Bush en co. hiermee ongestraft wegkwamen, vormde een precedent voor tal van andere dictators en autocratische leiders om illegale daden te stellen, zo dus ook voor Poetin in Oekraïne.

Het is vast een controversiële vraag, maar ik stel ze toch. Ik ben heel erg tegen de oorlog in Oekraïne, maar erger me ook aan een zekere soort ‘pacifisten’ die vinden dat Oekraïne zich maar beter snel kan overgeven aan Rusland. Uiteraard wil ook ik dat de oorlog zo snel mogelijk stopt, maar ik geloof ook dat het onrechtvaardig zou zijn mocht Rusland zomaar stukken Oekraïne kunnen annexeren. Wat denk jij hierover?

Als de internationale gemeenschap alsnog zou instemmen met de annexatie van Oekraïne door Rusland, gaat de doos van Pandora definitief open, daar ben ik zeker van. Dit is ontoelaatbaar… de wereld heeft al te lang gezwegen na de annexatie van de Krim in 2014. Neen, als dat moest gebeuren gaat de internationale wereldorde nog verder aan het kantelen. Dan is ook het pad geëffend voor China in Taiwan en wat dan nog allemaal volgt is niet meer te overzien, denk ik.

In ‘There Is No Tomorrow’ zing je over de onverschilligheid van de mensen ten aanzien van alle oorlogsdreiging. Denk je dat er een risico is dat de oorlog in Oekraïne uitmondt in een nucleaire oorlog? En wat denk je dat we kunnen doen aan de apathie van de massa?

‘There Is No Tomorrow’ is een donkere, apocalyptische track, die uitnodigt om te dansen nu het nog kan, net voor de complete vernietiging, in die zin vergelijkbaar met wat Prince in ‘1999’ bezong. De onderliggende vraag in deze protestsong is: staan we aan de vooravond van een nucleair armageddon? Ik denk dat we Poetin niet moeten onderschatten wanneer hij dreigt met de inzet van tactische kernwapens. Misschien zal hij eerst ergens een kernproef uitvoeren en wanneer de houding van de internationale gemeenschap hierdoor in zijn ogen niet verandert, zie ik hem wel in staat een nucleaire bom in te zetten in Oekraïne. Je kan je wel voorstellen welke escalatie daaruit kan voortvloeien. Het is dus aan huidige en toekomstige generaties om politieke moed te tonen en wereldwijd protest te laten horen, we moeten massaal op straat komen. Op dit moment ligt het lot van de mensheid in handen van schurken die er hun hand niet voor omdraaien iedereen mee te sleuren in hun val. Dit moet een halt toegeroepen worden!

De gitaren zijn deze keer wel opvallend aanwezig in de mix. Ze waren eerder ook aanwezig, maar stonden steeds in de achtergrond. Waarom heb je ze nu een prominentere rol gegeven?

Ik ondervond bij het tot stand komen van de tracks dat het gitaargeluid goed paste in de sfeer en het thema van het album. Een gitaar kan huilen, een gitaar kan ook verkillend werken of de sfeer ‘creepier’ maken en daar vroeg deze productie om, zo voelde ik het aan.

Het resultaat is een meer gevarieerde plaat, met uiteraard de minimal wave invloeden die we van jou kennen, maar daarnaast muzikale variatie van gitaarwave tot EBM. Heb je die variatie doelbewust nagestreefd?

Zeker, ik heb wel degelijk muzikale variatie nagestreefd. Eigenlijk probeer ik dat te doen bij ieder album, maar bij ‘Shelter’ is het naar mijn gevoel het beste gelukt. Er is niets saaiers dan een album waarvan alle nummers op elkaar lijken, de laatste tijd hoor ik teveel van die vlakke releases. Is dat omdat bepaalde bands krampachtig proberen in een muzikaal hokje te passen? Ieder zijn ding natuurlijk, maar persoonlijk vind ik die variatie heel belangrijk en uiteindelijk maakt het me niet zoveel uit bij welke genres mijn tracks thuishoren. Een album is voor mij een verhaal waarin verschillende stemmingen de revue passeren, een muzikale reis waarin reliëf moet zitten. Vandaar ook dat ik wil afwisselen tussen gezongen tracks en instrumentals, langzamere en snelle, opzwepende tracks, enz. Ook de volgorde en de opbouw hierin vind ik super belangrijk!

Ik vind je teksten best scherp, en vraag me af waarom je zoveel instrumentele nummers op je plaat verwerkt hebt. Is het schrijven van teksten een moeilijke opdracht?

Ik die dat dus om die muzikale variatie dus, hé. Instrumentale nummers ‘spreken’ evengoed, ze krijgen bovendien een passende titel, net zoals een abstract schilderij een titel kan krijgen. Ook maak ik bij instrumentals graag gebruik van geluidscollages - dat deed ik zelfs al bij mijn allervroegste nummers uit 1983 en 1984. De stuka’s in ‘Here Come the Birds of Prey’ zetten meteen de toon van het album en ik denk dat tekst in deze track overbodig zou zijn. De sample van de mensenmassa die ‘Stop the war’ scandeert aan het begin van ‘The Power to Turn the Tide’ draagt de track, ook hier is geen verdere tekst nodig, lijkt me. Instrumentale nummers geven ook iets cinematografisch aan een album, ik heb altijd een voorliefde gehad voor filmmuziek. Maar teksten schrijven is uiteraard ook heel boeiend. Is dat een moeilijke opdracht? Soms wel, soms helemaal niet. Bij bepaalde nummers worstel ik met de tekst, schrap en vervang ik woorden of passages, bij andere nummers vloeit de tekst zomaar uit mijn pen, kant en klaar.

Je haalt er in ‘Refugee Song’ terecht de vluchtelingenproblematiek bij. Oorlogen leiden tot vluchtelingen. Europa bleek bereid om heel wat vluchtelingen uit Oekraïne op te nemen, maar als ze uit Syrië komen, is er meer wantrouwen. Wat denk je hierover?

Vluchtelingen die ernstig bedreigd worden of slachtoffer zijn van schendingen van mensenrechten hebben altijd recht op bescherming, onderdak, voedsel, gezondheidszorg. Dat geldt dus voor alle vluchtelingen, of ze nu uit Oekraïne, Syrië of elders afkomstig zijn. In Syrië is de situatie nog steeds schrijnend: het conflict duurt er ondertussen al meer dan tien jaar en heeft miljoenen mensen, jong en oud, getroffen. Door het aanhoudende geweld zijn er veel kinderen hun huis en hun familie kwijtgeraakt. De bestaande infrastructuur is vernietigd. Het terugsturen van deze mensen is doodeenvoudig in strijd met de mensenrechtenverdragen.

Wat over je verschillende platen terugkomt, is de nood om in opstand te komen. In hoeverre geloof je dat het realistisch is dat de mensen in een land als België in opstand komen? En geloof je dat zo’n volksbeweging dan werkelijk zal wegen op de politiek?

Ondanks alle tegenspoed wil ik blijven geloven dat individuen en gemeenschappen het vermogen hebben om verandering teweeg te brengen, overal ter wereld, waarom dus niet in België? Mensen moeten aangespoord worden om verantwoordelijkheid te nemen en hun eigen kracht te erkennen om die verandering op gang te trekken. Sociale en politieke bewegingen, milieuactivisten, vredesbewegingen, strijders voor mensenrechten … doen dit al decennialang. De boodschap van empowerment moet blijvend uitgedragen worden. We moeten de kracht hebben om ons eigen leven vorm te geven en te werken aan een betere toekomst. Als we de hoop en het geloof hierin verliezen worden we defaitistisch.

Ik geef even mijn eigen mening weer. Toen ik ‘Shelter’ voor het eerst hoorde, vond ik het de beste plaat die je ooit gemaakt hebt. Ik vermoed dat het thema me meteen aansprak, maar ook de muzikale verscheidenheid, die groter is dan op je vorige platen. Ik weet dat het een moeilijke vraag is voor artiesten, maar heb jij ook het gevoel dat dit een mijlpaal is in jouw carrière?

Ik pak altijd graag uit met de meest recente creatie, misschien omdat ik er nog sterk emotioneel mee verbonden ben, dus op dit moment is dat ‘Shelter’. Ik kan beamen dat de muzikale verscheidenheid op dit album groot is, maar of dit nu een mijlpaal in mijn muzikale carrière is kan ik echt niet zeggen … dat laat ik liever over aan de luisteraar. Tot nu toe zijn de commentaren alvast heel positief en ook met jouw compliment voel ik me heel verguld!

Enzo Kreft: bandcamp / website / facebook