Berlijn is een stad met een bewogen geschiedenis. In de afgelopen 150 jaar was het de hoofdstad van Pruissen, van het Duitse Keizerrijk, de Weimarrepubliek, het Derde Rijk, de DDR en van de Bondsrepubliek. Bovendien is deze stad ook steeds een muzikale en culturele hoofdstad geweest. Berlijn was een broeihaard voor artistieke ontwikkelingen en haar invloed reikte tot ver buiten Duitsland. Stof genoeg voor een radiouitzending. De uitzending wordt vanavond om 23u live uitgezonden op radio scorpio (online beluisterbaar).
FDJ: Du brauchst ja nicht aus Berlin zu sein
Alle Duitsers zijn ook Berlijners, aldus de FDJ. De Freie Deutsche Jugend werd in de jaren dertig opgericht en was nauw verbonden met de Kommunistische Partij van Duitsland. Onder het nazi-regime was de beweging illegaal. Na de tweede wereldoorlog werd het de massaorganisatie voor jongeren in Oost-Duitsland. Bijna 90% van de Oost-Duitse jongeren waren lid. Wie zijn kinderen niet stuurde deed dat vaak om religieuze redenen, maar ontnam hen daarmee ook heel wat carrière- en studiemogelijkheden.
Klick & Aus: Systeme rasten ein
Vanaf de jaren tachtig bestond er een ondergrondse alternatieve muziekscène in Oost-Duitsland. Oost-Berlijnse jongeren konden via de radio of soms gewoon live horen wat zich aan de andere kant van de muur op muzikaal vlak afspeelde. Beïnvloed door de experimentele new wave en punkmuziek beginnen ze ook hun eigen ding te doen. Het resultaat werd illegaal verdeeld aan de hand van cassetteopnames. Veel van de activiteiten concentreerden zich in de Prenzlauerbergwijk. Deze industriële wijk lag vlak aan de muur die oost en west scheidde. Daarom wilden weinig mensen er wonen. Alternatieve artiesten kwamen er wel graag, en zo werd Prenzlauerberg een beetje de oosterse Kreuzberg. Dit alles onder het waakzame oog van Stasi-agenten die goed geïnfiltreerd waren in het kunstenaarsmilieu.
Die Tödliche Doris: Tanz im Quadrat
In West-Berlijn wilden nog minder mensen wonen. Om deze ommuurde stad te bereiken moest men door een hoop militaire controles. De stad trok wel heel wat alternatievelingen, krakers, artiesten en andere dienstweigeraars. West-Berlijners waren immers vrijgesteld van legerdienst. Wolfgang Müller, het brein achter Die Tödliche Doris, verwoordde het zo: ‘West-Berlijn was een artificieel in stand gehouden constructie, een gesubsidieerd symbool van het vrije westen. Je kon hier overleven met erg weinig geld, als je ten minste bereid was om te leven in eerder slechte omstandigheden: geen douche, geen verwarming... Deze omgeving bood een grote vrijheid om werkelijk eigenzinnige ideeën te verwezenlijken in kunst en muziek.’
Die Tödliche Doris was een goed voorbeeld van deze eigenzinnigheid. Het concept was om elk concept zoveel mogelijk tegen te gaan en te weerleggen. Bracht de groep éénmaal een erg experimentele en ontoegankelijke plaat uit, dan werd de volgende plaat luchtige pop. Müller stond ook aan de wieg van het Geniale Dilletanten-festival, dat Einstuerzende Neubauten, Malaria en andere gelijkgestemde artiesten samen programmeerde.
Einstuerzende Neubauten: Feurio!
Op 27 februari 1933 brandt de Reichstag in Berlijn. De dader, een jonge Nederlandse pyromaan genaamd Marinus van der Lubbe, wordt snel gevat. Hitler wil bewijzen dat de communisten achter deze brand zitten, en dus verschijnen op het proces ook verschillende prominente communisten in de beklaagdenbank. De rechter laat zich echter niet onder druk zetten en pleit enkel van der Lubbe schuldig. Hitler is woedend over deze uitspraak. Hij neemt maatregelen om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht aan banden te leggen. De nazi-partij zit al even te wachten op een gelegenheid om de Kommunistische Partij te verbieden en grijpt deze kans. Door het uitschakelen van deze rivaal weten de nazi de volgende verkiezingen te winnen en door volmachten alle macht naar zich toe te trekken. In Londen komt een door communisten gedomineerde 'onderzoekscommissie' tot het besluit dat de nazi’s zelf achter de brand zitten. Marinus van der Lubbe, die altijd heeft volgehouden dat hij de brand alleen en op eigen initiatief gesticht heeft, wordt geëxecuteerd.
Einstuerzende Neubauten heeft zo zijn eigen theorie over de Reichstagbrand. In een ode aan het vuur – Feurio is een oud Duits woord voor vuur – pleit zanger Blixa Bargeld van der Lubbe vrij. König Feurio heeft het vuur aangestoken. Bargeld werd als tiener zelf van school gestuurd na een poging om de school in brand te steken. Het nummer is afkomstig van de Neubautens meesterwerk uit 1989: Haus der Luege.
Chor & Orchester Siegurd Brauns: Aufbauwalzer
Na de Tweede Wereldoorlog is Berlijn net als menig Duitse stad platgebombardeerd. De Oost-Berlijners laten het hoofd niet zakken en trekken al zingend naar de Aufbausonntag om het puin te ruimen.
Opbouwzondag is er vandaag weer
Het puin smelt weg als sneeuw in de zon
En wij zingen vrolijke liederen
Wij bouwen en zingen ondanks regen en wind
Hoog als de hemel, hel als de zon en zo schoon
Bouwen we de huizen, snel zullen de kranen weer draaien
Was ist denn an der Weberwiese los
Nog een liedje over hetzelfde thema.
Wat is er aan de hooiveld gebeurd?
Daar staat een huis zo reuzegroot
Dat stond er een paar weken geleden nog niet
Berlijn bouwt op, Berlijn: dat zijn wij!
Karl-Heinz Weichert: Wenn die Kastaniën und der Flieder wieder blüh’n
Voor de DDR-leiders was het duidelijk: Berlijn was een deel van hun land. Al in 1948 – Duitsland was toen nog niet opgedeeld - blokkeerden de Sovjetautoriteiten de toegang tot West-Berlijn met het doel om de stad te annexeren. Bijna een jaar lang kon West-Berlijn enkel via een luchtbrug bevoorraad worden. In 1958 eisten zowel de Sovjetunie als de DDR dat de ‘Westmächten’ zich binnen de zes maanden uit de stad zouden terugtrekken. Berlijn zou dan een apart statuut van ‘vrije stad’ krijgen. Het ultimatum werd verschillende keren verlengd, maar als de Oost-Duitsers in 1961 de Berlijnse Muur bouwden, werd het voorstel naar de vuilnismand verwezen.
FDJ: Du brauchst ja nicht aus Berlin zu sein
Alle Duitsers zijn ook Berlijners, aldus de FDJ. De Freie Deutsche Jugend werd in de jaren dertig opgericht en was nauw verbonden met de Kommunistische Partij van Duitsland. Onder het nazi-regime was de beweging illegaal. Na de tweede wereldoorlog werd het de massaorganisatie voor jongeren in Oost-Duitsland. Bijna 90% van de Oost-Duitse jongeren waren lid. Wie zijn kinderen niet stuurde deed dat vaak om religieuze redenen, maar ontnam hen daarmee ook heel wat carrière- en studiemogelijkheden.
Klick & Aus: Systeme rasten ein
Vanaf de jaren tachtig bestond er een ondergrondse alternatieve muziekscène in Oost-Duitsland. Oost-Berlijnse jongeren konden via de radio of soms gewoon live horen wat zich aan de andere kant van de muur op muzikaal vlak afspeelde. Beïnvloed door de experimentele new wave en punkmuziek beginnen ze ook hun eigen ding te doen. Het resultaat werd illegaal verdeeld aan de hand van cassetteopnames. Veel van de activiteiten concentreerden zich in de Prenzlauerbergwijk. Deze industriële wijk lag vlak aan de muur die oost en west scheidde. Daarom wilden weinig mensen er wonen. Alternatieve artiesten kwamen er wel graag, en zo werd Prenzlauerberg een beetje de oosterse Kreuzberg. Dit alles onder het waakzame oog van Stasi-agenten die goed geïnfiltreerd waren in het kunstenaarsmilieu.
Die Tödliche Doris: Tanz im Quadrat
In West-Berlijn wilden nog minder mensen wonen. Om deze ommuurde stad te bereiken moest men door een hoop militaire controles. De stad trok wel heel wat alternatievelingen, krakers, artiesten en andere dienstweigeraars. West-Berlijners waren immers vrijgesteld van legerdienst. Wolfgang Müller, het brein achter Die Tödliche Doris, verwoordde het zo: ‘West-Berlijn was een artificieel in stand gehouden constructie, een gesubsidieerd symbool van het vrije westen. Je kon hier overleven met erg weinig geld, als je ten minste bereid was om te leven in eerder slechte omstandigheden: geen douche, geen verwarming... Deze omgeving bood een grote vrijheid om werkelijk eigenzinnige ideeën te verwezenlijken in kunst en muziek.’
Die Tödliche Doris was een goed voorbeeld van deze eigenzinnigheid. Het concept was om elk concept zoveel mogelijk tegen te gaan en te weerleggen. Bracht de groep éénmaal een erg experimentele en ontoegankelijke plaat uit, dan werd de volgende plaat luchtige pop. Müller stond ook aan de wieg van het Geniale Dilletanten-festival, dat Einstuerzende Neubauten, Malaria en andere gelijkgestemde artiesten samen programmeerde.
Einstuerzende Neubauten: Feurio!
Op 27 februari 1933 brandt de Reichstag in Berlijn. De dader, een jonge Nederlandse pyromaan genaamd Marinus van der Lubbe, wordt snel gevat. Hitler wil bewijzen dat de communisten achter deze brand zitten, en dus verschijnen op het proces ook verschillende prominente communisten in de beklaagdenbank. De rechter laat zich echter niet onder druk zetten en pleit enkel van der Lubbe schuldig. Hitler is woedend over deze uitspraak. Hij neemt maatregelen om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht aan banden te leggen. De nazi-partij zit al even te wachten op een gelegenheid om de Kommunistische Partij te verbieden en grijpt deze kans. Door het uitschakelen van deze rivaal weten de nazi de volgende verkiezingen te winnen en door volmachten alle macht naar zich toe te trekken. In Londen komt een door communisten gedomineerde 'onderzoekscommissie' tot het besluit dat de nazi’s zelf achter de brand zitten. Marinus van der Lubbe, die altijd heeft volgehouden dat hij de brand alleen en op eigen initiatief gesticht heeft, wordt geëxecuteerd.
Einstuerzende Neubauten heeft zo zijn eigen theorie over de Reichstagbrand. In een ode aan het vuur – Feurio is een oud Duits woord voor vuur – pleit zanger Blixa Bargeld van der Lubbe vrij. König Feurio heeft het vuur aangestoken. Bargeld werd als tiener zelf van school gestuurd na een poging om de school in brand te steken. Het nummer is afkomstig van de Neubautens meesterwerk uit 1989: Haus der Luege.
Chor & Orchester Siegurd Brauns: Aufbauwalzer
Na de Tweede Wereldoorlog is Berlijn net als menig Duitse stad platgebombardeerd. De Oost-Berlijners laten het hoofd niet zakken en trekken al zingend naar de Aufbausonntag om het puin te ruimen.
Opbouwzondag is er vandaag weer
Het puin smelt weg als sneeuw in de zon
En wij zingen vrolijke liederen
Wij bouwen en zingen ondanks regen en wind
Hoog als de hemel, hel als de zon en zo schoon
Bouwen we de huizen, snel zullen de kranen weer draaien
Was ist denn an der Weberwiese los
Nog een liedje over hetzelfde thema.
Wat is er aan de hooiveld gebeurd?
Daar staat een huis zo reuzegroot
Dat stond er een paar weken geleden nog niet
Berlijn bouwt op, Berlijn: dat zijn wij!
Karl-Heinz Weichert: Wenn die Kastaniën und der Flieder wieder blüh’n
Voor de DDR-leiders was het duidelijk: Berlijn was een deel van hun land. Al in 1948 – Duitsland was toen nog niet opgedeeld - blokkeerden de Sovjetautoriteiten de toegang tot West-Berlijn met het doel om de stad te annexeren. Bijna een jaar lang kon West-Berlijn enkel via een luchtbrug bevoorraad worden. In 1958 eisten zowel de Sovjetunie als de DDR dat de ‘Westmächten’ zich binnen de zes maanden uit de stad zouden terugtrekken. Berlijn zou dan een apart statuut van ‘vrije stad’ krijgen. Het ultimatum werd verschillende keren verlengd, maar als de Oost-Duitsers in 1961 de Berlijnse Muur bouwden, werd het voorstel naar de vuilnismand verwezen.
Dit DDR-propagandalied uit 1960 beeldt uit hoe de toekomst er uit had kunnen zien indien men het voorstel had aanvaard.
Als de kastanjes en de vlieren openbloeien
Dan zal Berlijn een vrije stad worden
Dan wordt de frontstad een vrije stad
Die geen oorlog meer vrezen moet
Als de kastanjes en de vlieren openbloeien
Dan zullen de ami’s aan de overkant eens wat zien
Dan vangt de vrede eindelijk aan
En zal Berlijn vrolijk en gelukkig zijn
Malaria: Kaltes klares Wasser
Gudrun Gut had al in een prille versie van Einstuerzende Neubauten en in Mania D. gespeeld. In 1981 vormt ze samen met Bettina Köstner de vrouwengroep Malaria. Ze worden één van de vaandeldragers van de Neue Deutsche Welle.
Alexander von Borsig: Hiroshima
Een nummer uit de tijd dat Alexander Hacke zich nog naar de fabriek waarin zijn vader werkte noemde. Als puber toerde Hacke reeds op zijn eentje door heel Europa. Hij belde zo nu en dan naar zijn moeder om te zeggen dat alles goed met hem ging. Zonder te vermelden waar hij zat, want dan zou zijn moeder het hoederecht over hem verliezen. De man musiceerde in een hoop projecten en zijprojecten uit West-Berlijn, maar is vooral bekend vanwege zijn bijdrage aan – alweer – Einstuerzende Neubauten. Begin jaren tachtig had hij onverwacht succes met het nummer Hiroshima dat ‘single of the week’ werd in de New Musical Express.
Oktoberklub: Burgerlied 79
In de jaren ’60 waren folk en protestliederen erg populair. In Oost-Berlijn ontstond – net als op veel andere plaatsen in de wereld - een Hootenanny-Klub waarin jonge folkliefhebbers onder begeleiding van de Canadese folkzanger Perry Friedman samen musiceerden. De Engelse benaming was een doorn in het oog van de Oost-Duitse autoriteiten. De groep werd herdoopt in Oktoberklub en zou van dan af nauw verbonden zijn aan de FDJ (Freie Deutsche Jugend, zie boven). De groep was erg populair en trad vaak op op het jaarlijkse Festival des Politische Liedes. Op dit Berlijnse festival kwamen linkse folkmuzikanten uit heel de wereld optreden voor een FDJ-publiek.
Soldatenchor und Zentrales Orchester der NVA: Jung sind die Linden
Op 13 augustus 1961 werd de Berlijnse Muur opgetrokken. De muur was bedoeld om de massale vlucht van oost naar west tegen te gaan. De doorgang tussen Oost en West-Berlijn was toen de enige weg om in West-Duitsland te geraken. Via deze weg verlieten tussen 1949 en 1961 zo'n 2,6 miljoen mensen de DDR en Oost-Berlijn. Officieel was de muur een ‘antifascistische verdedigingsmuur’ tegen de westelijke agressie. ‘Jung sind die Linden’ is een soldatenlied van de Nationale Volksarmee (NVA) over de bewakers van de muur.
Het was in de dagen van Augustus
De rozen bloeiden in de tuinen
Toen hebben we onze verdedigingsmuur gebouwd
We konden niet langer wachten
Wie het leven verstoort en de waarschuwing niet hoort
Botst weldra op de vuist van ons machtige leger
Zolang men in Bonn met oorlog dreigt
Blijven wij op wacht aan de Spree
Wolf Biermann: Nur wer sich ändert, bleibt sich treu
Wolf Biermann was oorspronkelijk verheugd over de bouw van de muur. Deze overtuigde marxist liep niet hoog op met de mensen die hun heil zochten in de kapitalistische Bundesrepublik. Diezelfde muur bracht hem in moeilijkheden als het door hem opgerichte Berliner Arbeiter- und Studententheater een stuk programmeerde over de bouw van de muur. Biermann kreeg beroepsverbod, eerst voor een half jaar, later – na uitgave van een plaat en een dichtbundel - definitief. Hij nam in zijn woning in de Chausseestrasse 131 in Oost-Berlijn zijn platen op en liet ze in het westen verschijnen. Deze woning was ook een trefpunt voor dissidenten in de DDR, zoals Robert Havemann en Jürgen Fuchs.
In 1976 kreeg Biermann de toelating om een paar keer op treden in de BRD. Maar een op televisie uitgezonden optreden in Keulen waarin Biermann de DDR fel bekritiseerde viel niet in goede aarde bij de DDR-leiders. Biermann mocht na afloop niet meer terugkeren naar Oost-Berlijn. Zijn uitwijzing werd de aanleiding voor een omvangrijke protestbeweging van artiesten en intellectuelen in Oost-Duitsland, waarvan sommigen Biermann spoedig mochten volgen in zijn exil. Biermann vestigde zich in West-Berlijn en zou gradueel zijn geloof in het socialisme verliezen. Hij vatte zijn uitzonderlijke levensloop samen op dit nummer: enkel wie verandert, blijft zichzelf trouw.
Jürgen Fuchs / Mikolas Chadima: Treue
Jürgen Fuchs was al een vriend van Biermann toen ze nog samen in Oost-Berlijn woonden. Hij begon met schrijven toen hij studeerde. Hij schreef korte, scherpe gedichten over het leven in de DDR. Stasi en universiteit namen nota van zijn rebelse geschriften. Een pacifistisch manifest van Fuchs schoot bij de autoriteiten in het verkeerde keelgat en hij werd bijgevolg van de universiteit geweerd. In 1976 werd hij opgepakt na de protesten rond de uitwijzing van Biermann. Hij keek op tegen 11 jaar gevangenis, maar na internationale protesten mocht hij in 1977 Biermann gaan vergezellen in West-Berlijn.
Mikolas Chadima was een sleutelfiguur uit de ondergrondse muziekscène in Praag onder het communisme. Hij had een grote aanhang met zijn groep Extempore en later de MCH Band. Deze muziek was verboden, maar net als andere groepen (we vernoemen hier toch even Plastic People of the Universe en DG307) wist Chadima zijn publiek te bereiken via illegale cassetten en concerten. Als gevolg van zijn eigen ervaringen met de totalitaire staat kweekte hij een grote interesse in de figuur van Jürgen Fuchs en zette hij verschillende van zijn gedichten op muziek.
Herbst in Peking: Wirbeläulenkrebs
Herbst in Peking wordt in 1987 opgericht in Oost-Berlijn. De naam van de groep komt van een boek van Boris Vian, net als de tekst van dit nummer. Na de bestorming van het Tiananmen-plein in Peking in 1989 krijgt de naam een bittere bijklank. Bovendien roept de groep tijdens een concert een minuut stilte uit in solidariteit met de slachtoffers van de slachting. De overheid gunt de groep geen toelating meer om op te treden. Dit verbod sleept niet lang aan, want de muur begint op dat moment al aardig te wankelen. Met Bakschischrepublik leveren ze de DDR-rockscene een hymne die nauw verbonden zal blijven aan de Wende.
Dagmar Krause: Spartakus 1919 (Hanns Eisler)
Dit nummer handelt over de Spartakistenopstand. Na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog heerste grote chaos in Duitsland. Een chaos die vaak samenging met politiek geweld. In januari 1919 breekt in Berlijn een spontane opstand van arbeiders uit die hervormingen naar sovjetmodel eisen. De democratische regering riep de hulp in van vrijkorpsen, rechtse paramilitaire organisaties die de militaire nederlaag en de Weimarrepubliek bestreden, om de opstand neer te slagen. Deze laatsten gingen bijzonder driest te werk en vermoordden onder meer Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, de leiders van de Spartakistenbond naar wie de opstand genoemd is.
Hanns Eisler experimenteerde in zijn vroege jaren met atonale muziek en twaalftonige compositietechnieken. Na zijn aankomst in Berlijn werd hij marxist en probeerde hij ook toegankelijke propagandistische liederen te schrijven. Hij ontmoette er Berthold Brecht, het begin van een lange en vriendschappelijke samenwerking die onder meer legendarische strijdliederen als het Solidariteitslied en het Eenheidsfrontlied opleverde. In 1933 werd hun muziek in de ban geslagen door het nazi-bewind. Brecht en Eisler kwamen na vele omzwervingen in de Verenigde Staten terecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen ze terug in Duitsland. Eisler schreef er onder meer het volkslied van de DDR.
Dagmar Krause komt uit de avantgarde muziekscene in Hamburg en speelde onder meer in Slapp Happy en in Henry Cow. Als ze in 1978 gevraagd wordt voor de hoofdrol in een opvoering van ‘Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny’ van Berthold Brecht en Kurt Weill, neemt haar carrière een andere wending. Ze geraakt gefascineerd door het werk van Berthold Brecht, Kurt Weill en Hanns Eisler ten tijde van de Weimarrepubliek. Ze brengt achtereenvolgens een cd met Brecht/Weill-nummers en één met Eisler-composities uit, beiden zowel in het Engels als in het Duits uitgegeven.
Gisela May: Zu Potsdam unter den Eichen (Berliner Requiem – Kurt Weill/Berthold Brecht)
Berthold Brecht vestigt zich in 1924 in Berlijn en zou daar zijn marxistisch politiek bewustzijn opdoen. In 1933 beschuldigen de nazi’s hem van hoogverraad. Hij vlucht naar Praag en komt later in de V.S. terecht. In Duitsland worden ondertussen zijn boeken verbrand. In 1947 moet hij in de V.S. verschijnen voor de Commissie voor Anti-Amerikaanse Activiteiten. Hij verlaat het land en keert terug naar Berlijn. Hoewel hij principieel in de DDR verblijft en er een gevierd schrijver is, is zijn verhouding met de overheid niet opperbest.
Kurt Weill kwam uit een joods gezin en vluchtte in de jaren ’30 eveneens naar de Verenigde Staten. In tegenstelling tot Brecht, met wie zijn relatie toen niet meer zo goed was, weet hij wel commercieel door te breken in de V.S. door muziek voor film en theater te schrijven. Hij overleed in New York in 1950. Het Berliner Requiem werd op 22 mei 1929 uitgezonden op Radio Frankfurt, dat het stuk ook bestelde. Niet toevallig bevat het stuk vele verwijzingen naar het einde van de Eerste Wereldoorlog en de Spartakistenopstand ongeveer tien jaar voor de uitzending.
Ton Steine Scherben: Macht kaputt was euch kaputt macht
Ton Steine Scherben is ongetwijfeld de belangrijkste exponent van de linkse krakersbeweging in de Berlijnse Kreuzbergwijk van de jaren '70. De groep speelde al vroeg in de jaren 70 een soort protopunk waarin ze rauwe gitaren koppelden aan radikale politieke slogans. ‘Met zo'n plaat kan je niet zo maar bij je ouders langsgaan en zeggen: "kijk een wat er van mij geworden is!"’, herinnert zanger Rio Reiser zich achteraf. Ton Steine Scherben weigerden principieel om een commerciële platendeal af te sluiten en gaan in 1985 failliet. Rio Reiser wist later nog succes te boeken als soloartiest en stierf in 1996.
Nina Hagen Band: Wir leben immer... noch
Nina Hagen groeide op in Oost-Berlijn en ambieerde een carrière in film en muziek. Ze werkte aan haar eerste plaat toen ze samen met haar moeder Eva-Maria Hagen, de vriendin van de eerder vermelde Wolf Biermann, naar West-Berlijn mocht verhuizen in 1976. Hoewel het werk dat ze in Oost-Berlijn afwerkte eerder poppy was, vond ze zichzelf in West-Berlijn terug uit en werd ze er al snel de first lady van de oprukkende punkbeweging. Omringd door prima muzikanten maakte ze furore met haar debuut ‘Nina Hagen Band’. Haar band kon echter moeilijk om met haar sterallures en onberekenbaarheid en verliet haar in 1980. Ze ging solo verder, maar zou nooit meer de hoogtepunten uit de begindagen bereiken.
Lok Kreuzberg: Hand in Hand im Park
De muzikanten uit de Nina Hagen Band kwamen voor een groot deel uit Lok Kreuzberg. Deze erg geëngageerde groep vermengde progressieve rock met politiek cabaret. Ze brachten verschillende platen uit en kenden een behoorlijk succes, maar zijn vandaag ten onrechte in de vergetelheid geraakt.
Chor & Orchester Siegurd Brauns: Dank euch, ihr Sowjetsoldaten
Op 8 mei 1945 ondertekenden de Duitsers de capitulatie in Berlijn, hoewel ze de dag ervoor al onvoorwaardelijk gecapituleerd hadden voor de geallieerden in Reims. Stalin had geëist dat er een tweede capitulatie zou komen in het door hem bevrijdde Berlijn. De Sovjets gedroegen zich bij de bevrijding niet bepaald voorbeeldig. De val van Berlijn ging gepaard met massale plunderingen en verkrachtingen. Berlijners werden zelfs geacht om hun deuren niet te sluiten opdat Sovjetsoldaten vrij hun gang konden gaan.
Dit alles is echter niets in vergelijking met de wreedheden die de Duitsers begaan hebben aan het Oostfront. Al van bij de aanvang van Operatie Barbarossa - zoals de Duitsers de aanval op de Sovjetunie noemden – liet Hitler weten dat dit een vernietigings- of uitroeiingsoorlog ging worden, een term die pas zijn volle betekenis krijgt als men bedenkt dat de Duitsers aan het Oostfront pas echt begonnen zijn met de uitroeiing van ongewenste ‘rassen’ en bevolkingsgroepen. 20.000.000 Sovjetburgers kwamen om tijdens de oorlog.
In Oost-Berlijn werd na WOII het Palast der Republik opgetrokken. Dit gebouw – dat diende als parlement en als cultuurpaleis voor de DDR - was ondermeer het toneel van de viering van 35 jaar DDR waaruit deze opname stamt. Ook voor de 40-jarige verjaardag van de DDR waren dergelijke feestelijkheden gepland, maar deze konden amper doorgaan door het tumult dat gepaard ging met de val van de muur. Vandaag is het gebouw gesloopt om plaats te maken voor het her op te bouwen Berliner Stadsschloss van de Hohenzollerndynastie. Eén van de laatste groepen om er op te treden waren – dat kunnen we toch niet onvermeld laten – Einstuerzende Neubauten. Zanger Blixa Bargeld drukte daarbij de wens uit dat de mythe zou ontstaan dat de Neubauten zelf het gebouw gesloopt hebben.
Pionierchor Edgar André Berlin: Wir brauchen den Frieden wie die Blume das Licht
Een radioprogramma over de geschiedenis van Oost-Berlijn maken zonder ook maar één kinderkoor te spelen? Het zou ongehoord zijn. Wisten jullie trouwens dat het voormalige Oost-Duitsland vandaag nog altijd evenveel klassieke orkesten telt als heel de rest van Duitsland samen, hoewel het maar één vierde van het territorium omvat? Een teken van het belang dat de Oost-Duitse machthebbers aan muziek en cultuur hechtten. Ook kinderkoren waren bijzonder in trek. En de talrijke kinderkoren hebben nog veel talrijkere platen opgeleverd. Waarvan velen na de val van de muur gewoon op het vuilnisbelt zijn beland. Wij halen er voor jullie nog eens eentje van onder het stof. Wat dachten jullie van een vredesliedje?
Pionierchor Edgar André Berlin: Wir brauchen den Frieden wie die Blume das Licht
Een radioprogramma over de geschiedenis van Oost-Berlijn maken zonder ook maar één kinderkoor te spelen? Het zou ongehoord zijn. Wisten jullie trouwens dat het voormalige Oost-Duitsland vandaag nog altijd evenveel klassieke orkesten telt als heel de rest van Duitsland samen, hoewel het maar één vierde van het territorium omvat? Een teken van het belang dat de Oost-Duitse machthebbers aan muziek en cultuur hechtten. Ook kinderkoren waren bijzonder in trek. En de talrijke kinderkoren hebben nog veel talrijkere platen opgeleverd. Waarvan velen na de val van de muur gewoon op het vuilnisbelt zijn beland. Wij halen er voor jullie nog eens eentje van onder het stof. Wat dachten jullie van een vredesliedje?
