Lacrimosa: De jonge Tilo zou nooit geloven dat Lacrimosa zou uitgroeien tot een wereldwijd succes, zelfs geen seconde.

Lacrimosa is terug met een nieuwe cd: ‘Live In Mexico City’. De cd moet een weergave zijn van de afgelopen tournee, na de uitstekende cd ‘Revolution’. Dark Entries kreeg de kans om een exclusief gesprek te hebben met Tilo Wolff, het meesterbrein achter de groep. Hij vertelde ons uiteraard over de nieuwe cd, maar ging ook in op de geschiedenis van Lacrimosa, zijn drijfveren en hij verklaart ons zelfs waarom ons Belgenlandje een belangrijke plaats inneemt in het verhaal van de groep.

‘Live In Mexico City’ is de derde live-cd van Lacrimosa, na ‘Live’ (1998) en ‘Lichtjahre’ (2007). Je hebt slechts twee platen uitgebracht sinds ‘Lichtjahre’: ‘Sehnsucht’ en ‘Revolution’. Waarom vind je het een juiste beslissing om een nieuwe live-cd uit te brengen?

Tilo Wolff: Er zijn voornamelijk twee redenen. De eerste is de plaat ‘Revolution’. Het is de eerste keer dat we bijna alle nummers op een cd live brengen. Ik was erg enthousiast over de live versies van de nummers van ‘Revolution’ en ik wou een live opname voor mijn eigen archief, om naar te kunnen luisteren. Soms vragen mensen mij of ze een opname kunnen hebben van het concert dat ze bijgewoond hebben, een soort souvenir, iets dat ze kunnen herbeluisteren. Ik heb dat gevoel ook vaak. Ik was bijvoorbeeld erg blij dat Leonard Cohen twee live platen heft uitgebracht van zijn laatste tournee. De tweede reden is dat ‘Lichtjahre’ eerder een soort compilatie was, waarbij we nummers uitkozen die op verschillende concerten opgenomen waren. Deze keer wilden we een heel concert opnemen van begin tot einde, met de speciale atmosfeer dat dit meebrengt en de spanning die doorheen het optreden opbouwt. We namen eigenlijk een rustpauze in de tour nadat we Europa en Rusland hadden aangedaan en voor dat we naar Latijns-Amerika gingen toen ik het idee kreeg om één van de concerten op te nemen. Ik was zo blij met de tournee dat ik een volledig concert wou opnemen.

Het heeft dus niets te maken met het feit dat het in Mexico opgenomen is? Jullie genieten daar een buitengewoon succes, alsook in heel Latijns Amerika en in Azië. Het is toch verrassend voor een alternatief gothic-metal groep om dergelijke status te verwerven, vooral aangezien jullie voornamelijk in het Duits zingen. Hoe verklaar je dit?

Ik geloof dat het komt omdat Lacrimosa een heel emotionele groep is. Dat werkt goed bij Latijns Amerikaanse mensen. Maar we hebben ook een hardere kant. Latijns-Amerikanen houden van harde muziek, zoals metal. En anderzijds luisteren ze naar een hoop emotionele muziek. Ik denk dat deze combinatie - hard en emotioneel - perfect werkt bij Lacrimosa. In Azië denk ik dat het gewoon het feit is dat we één van de enige westerse groepen zijn die daar spelen. Ze kennen daar gewoonweg niet zo veel westerse groepen, en ze appreciëren enorm dat we daar komen spelen. We zijn één van de enige groepen die deze landen twee keer bezocht hebben in de afgelopen jaren. Het is erg grappig, want toen we daar waren, bevonden we ons tussen mensen als Tina Turner. Er waren maar twee andere westerse groepen geprogrammeerd in die zaal.

Het lijkt erop dat jullie dit succes bereikt hebben met slechts weinig aandacht van de media. Lacrimosa wordt zelden op de radio gespeeld, behalve in gespecialiseerde gothic en metal programma’s. Blijkbaar vinden de fans hun weg tot jullie zonder veel inmenging van de media.

Dat zou waar kunnen zijn. Ik hoor veel verhalen over hoe mensen Lacrimosa hebben leren kennen. Vele mensen lijken het gevonden te hebben door hun relaties. Ze hadden een lief dat van donkere muziek hield en hebben het zo ook leren liefhebben. Er is een hoop mond-aan-mond reclame gaande, en soms hoor je echt verrassende dingen. Een tijd geleden hoorde ik het verhaal van een Duitse journalist die Lacrimosa had leren kennen door zijn Braziliaanse vriendin. Hij leefde in Duitsland maar had die Braziliaanse connectie nodig om ons te ontdekken.

De ‘Revolution Tour’ was iets heel speciaal. Ik heb twee optredens gezien. In Duitsland, aangezien jullie niet in België speelden. Je hebt nog nooit zo geëngageerd geklonken, soms zelfs wat prekerig. In het verleden stond Lacrimosa bekend om zijn eerder pessimistische kijk op de samenleving en op menselijke relaties. Nu lijkt het wel alsof je alles wat fout gaat in de wereld wil veranderen. Ben je het daarmee eens?

In zekere zin wel. Het klopt dat Lacrimosa altijd al geïdentificeerd werd met een pessimistisch wereldbeeld. Ik was altijd al zeer pessimistisch ingesteld over de maatschappij waar we in leven. Ik ben dat nog steeds, ik vind dat onze maatschappij vijandig is ten aanzien van de mens en het leven. Maar in de afgelopen jaren ben ik meer en meer beginnen denken dat het niet genoeg is om te klagen… je moet er ook iets aan doen! Stop met rouwen en verdrietig zijn, en handel. Dat was de basisidee achter ‘Revolution’. Je zou kunnen zeggen dat het allemaal al eerder begonnen is, met ‘Fassade’ (2001), dat een bezinning was over de banden tussen het individu en de maatschappij. Maar het was toch nog anders. We wilden destijds de mensen nog niet oproepen om positief te denken en te handelen.

Eén van de nummers waarin dit erg opvalt is ‘Weil du Hilfe brauchst’, dat ook opgenomen is op de nieuwe cd. Het is een oproep voor meer begrip en altruïsme. Toen ik naar het nummer luisterde kon ik niet nalaten om te denken aan ‘Der letzte Hilfeschrei’, een nummer uit je eerste cd ‘Angst’ (1991). Zou het kunnen dat de oudere en wijzere Tilo nu de hulpkreet van de jongere Tilo met zijn angsten beantwoord?

Ik heb daar nog nooit zo over gedacht. Ik heb nooit een verband gezien tussen beide nummers. Maar je maakt wel een goed punt. Er is zeker geen bewuste verwijzing naar ‘Der letzte Hilfeschrei’ in ‘Weil du Hilfe brauchst’. Dat was helemaal niet in mijn gedachten. Misschien is er iets voor lange tijd in mijn onderbewustzijn achtergebleven en daar een lange tijd blijven sluimeren. Ik zou zeggen dat het in de eerste plaats een ander perspectief is. Toen ik ‘Der letzte Hilfeschrei’ schreef wou ik gewoon mijn gevoelens uiten, op een heel directe manier. Op ‘Angst’ hoor je ook enkel toetsen en synth. Geen gitaar, geen orkest, geen andere instrumenten. ‘Weil du Hilfe brauchst’ is een ander perspectief, dat van een buitenstaander die kijkt naar iemand die hulp nodig heeft. Het is hetzelfde onderwerp, maar vanuit een ander standpunt. Je ziet er eigenlijk meer in dan ik. Het was nooit bedoeld om een referentie te zijn naar ‘Der letzte Hilfeschrei’.

Beeld je nu even in dat je de jongere Tilo zou kunnen ontmoeten, degene die ‘Angst’ opgenomen heeft. Wat zou je hem willen zeggen?

Ik ben er niet zeker van dat ik hem wat dan ook zou willen vertellen, aangezien ik niet zou willen dat hij wat dan ook anders zou doen. Indien ik de kans zou hebben om met hem te praten zou hij ‘Angst’ misschien niet opnemen, of hij zou de opvolger ‘Einsamkeit’ niet maken. Hij zou al deze prachtige muziek niet schrijven. Ik wil hem zeker niet beïnvloeden. Misschien zou ik wel met hem praten, maar dan hoop ik dat hij het zich geen zier aantrekt en gewoon verder gaat met hetgene hij aan het doen is.

En zou de jonge Tilo geloven dat Lacrimosa dit wereldwijd succes zou bereiken na 34 jaar?

Neen. Geen seconde. Dat zat helemaal niet in mijn hoofd. Toen ik begon met mijn eigen liederen op te nemen wou ik gewoon een cassette maken waar ik en mijn vrienden naar konden luisteren. Mijn motivatie was om muziek te zetten op mijn poëzie en mijn gevoelens te uiten. Ik dacht niet aan succes. Er was geen plan. De meeste muzikanten die ik ken hadden geen plan om beroemd te worden. Natuurlijk zijn er ook sommige mensen die een groep oprichten met als doel om beroemd te worden, maar zo eenvoudig is het niet. En het was zeker niet mijn geval.

Laat ons terugkeren naar de cd. We hebben opgemerkt dat ‘Live In Mexico City’ het eerste album van Lacrimosa is waarbij de titel meer dan één woord bevat. Hoe komt dat?

We wilden een titel hebben die in de eerste plaats de inhoud goed weergaf. Ik heb zitten nadenken over een kortere titel. Ik dacht aan ‘Live III’, maar dat zijn reeds twee woorden. Ik heb gezocht naar een prachtig woord dat het allemaal zou samenvatten, maar het was echt moeilijk. ‘Live In Mexico City’ zegt het eigenlijk allemaal. Het is één concert, één avond. Het was ook belangrijk dat het opgenomen is in Latijns-Amerika. Het is de eerste keer dat een cd opgenomen wordt waarbij een Latijns-Amerikaans publiek Duitse teksten meezingt. We wilden dat ook duidelijk maken met de titel.

Er is ook een speciale editie van de cd met een live dvd. Maar er staan slechts vier nummers op de dvd. Ik kan me inbeelden dat jullie het hele concert opgenomen hebben, dus waarom slechts vier nummers?

Toen we de uitgave van het album planden ging ik doorheen het beeldmateriaal dat we hadden. Ik dacht dat het een goed idee was om een eerste uitgave te doen met wat filmmateriaal dat we hadden. De twee live cd’s in de eerste editie zijn exact dezelfde als de reguliere cd, maar het bevat een extra dvd. En dat voor dezelfde prijs. We hebben slechts vier nummers kunnen monteren, en dat zijn degene die je op de dvd vindt. We hadden geen tijd om meer te doen. Het is momenteel heel druk. Er is een hoop werk.

Waar werk je momenteel aan?

Er is natuurlijk een hoop werk verbonden aan de uitgave van het album. Een hoop promotiewerk. We krijgen vragen voor interviews van over de hele wereld. Dit zal zeker nog een paar dagen duren. Ik hoop dat het snel over zal zijn. Daarna gaan we repeteren voor de twee zomerfestivals waarop we gaan spelen in Duitsland, het Waterschloss Klaffenbach dicht bij Chemnitz en het Amphi festival in Keulen. We hebben een volledig nieuwe setlist voor deze festivals. We zullen ook wat nieuwe dingen opnemen.

Je zei ooit dat er een nieuwe Snakeskin-cd (het elektronisch zijproject van Tilo, xk) op stapel stond…

Ja, ik plande aan een nieuwe Snakskin-cd te werken na de tournee. Maar dan kwam er het idee om een live-cd te maken, en daar kroop een hoop tijd en energie in. Ik heb dus alle plannen met Snakeskin uitgesteld naar 2016.

Dat is nog een tijdje. Er zijn tegenwoordig een hoop Duitse gothic-metal groepen. Ik denk aan ASP, Mantus, Samsas Traum… Goed, dat zijn drie groepen van Trisol natuurlijk. Heb je het gevoel dat je hen beïnvloed hebt? Denk je dat je op één of andere manier de deur opengezet hebt voor hen.

Ja hoor. Ze zeggen het mij ook als ik hen ontmoet, dat ze naar Lacrimosa luisterden, dat het belangrijk was voor hen. Ik was ooit op een festival waar verschillende van die groepen speelden, en iemand zei me: ‘kijk, dat zijn je kinderen. Jij bent hun vader.’ Dus ja, ik geloof dat ik de deur opengezet heb. Zonder Lacrimosa zouden ze niet hetzelfde doen. Misschien zouden ze niet in het Duits zingen. Ze zouden waarschijnlijk iets anders doen.

Jij was eigenlijk de eerste om met dit soort muziek op de proppen te komen, zeker in het Duits. Dat was destijds een behoorlijk risico. Je hebt wel je aandeel kritiek gekregen toen je ‘Inferno’ uitbracht (1994, de cd waarmee Lacrimosa van dark wave naar gothic metal overging, xk).

Toen ik de eerste single in de nieuwe Lacrimosa stijl uitgaf – Schakal – ging iedereen van stapel. ‘Wat is dat?’, vroegen ze. De gothic dj’s waren verward. Ze zeiden dat het geen gothic was, maar metal. Sommigen weigerden om het te spelen. Het is grappig want vandaag beschouwen mensen ‘Inferno’ als een mijlpaal en Schakal als een fantastisch nummer, een klassieker. Maar destijds zei de gothic pers: ‘dit is geen gothic’. En de metal pers… wel, die zegden eigenlijk niets. Het was te donker voor hen. Ze negeerden het gewoon.

Het was natuurlijk gewaagd, maar het heeft ook opgeleverd. Ik schreef ooit in een recensie dat je voor elke fan die je toen verloren hebt, er tien bijgekregen hebt, misschien wel honderd. Als je kijkt naar de groepen waarmee je in de beginjaren vergeleken werd – zoals Goethes Erben en Das Ich – dan is Lacrimosa groter geworden dan hen. De risico’s die je genomen hebt zijn dus positief uitgedraaid…

Dat zal wel zo zijn. Ik geloof dat de nieuwe stijl in het bijzonder belangrijk was om internationaal door te breken, vooral buiten het Europese continent. Weet je, toen ik jong was luisterde ik naar Joy Division en Bauhaus, fantastische groepen die duistere muziek maakten. Ik hield van hen maar ik wou niet gewoon herhalen wat zij ook deden. En ze waren niet zo hard. Ik had ook een hardere kant in mij. Aan de andere kant luisterde ik ook naar groepen als Guns N’ Roses en AC/DC, maar zij waren niet duister genoeg voor mij. Ik wou de combinatie maken tussen harde muziek en duistere muziek. Dat was mijn doel toen ik ‘Inferno’ uitbracht. Bijgevolg was ik te hard voor de gothics en te duister voor de metal-fans. Maar het is goed uitgedraaid, en het gaf me de kans om internationaal door te breken.

We kunnen zeggen dat je heel loyale fans hebt, soms zelfs op het randje van het fanatieke. Als ik het zo bekijk denk ik dat je fans meer geneigd zullen zijn om nog steeds de cd’s van Lacrimosa te kopen, ondanks de crisis in de muziekindustrie. Heb je het gevoel dat Lacrimosa hierdoor minder onder de crisis in de muziekwereld lijdt?

Oh, maar ik voel de crisis. Het treft ons ook. Maar je hebt wel een punt. We hebben heel loyale fans. Ik denk vaak dat ik daar blij om moet zijn. Het moet wel degelijk veel harder zijn voor groepen die niet zo’n loyale fans hebben.

Ik ben door mijn vragen heen. Heb je nog wat laatste woorden die je wil toevoegen?

Ja, die heb ik. Je zei daarnet dat we niet in België gespeeld hebben gedurende de laatste twee tournees, en dat vind ik ook heel spijtig. Omdat België eigenlijk het land was waar alles startte voor Lacrimosa… althans op het internationale niveau. Het was het eerste land waar we uitgenodigd werden om te spelen buiten Duitsland. België is dus heel belangrijk voor mij. Het was de start. En ik ben me bewust dat we loyale fans hebben in België. We zouden graag opnieuw in België spelen. We hebben dat ook geprobeerd, maar we konden geen organisatoren vinden die een Lacrimosa concert wilden opzetten. We hebben geen management. We hebben ons eigen label: Hall of Sermon. Alles wat we doen komt op mijn bureau terecht. Dat maakt het natuurlijk moeilijker om een tournee te organiseren. Maar ik hoop dat we opnieuw in België kunnen spelen in de toekomst.

Dat hopen wij ook. Heel erg bedankt voor het interview.

Jij ook bedankt, voor je tijd en voor het interview.