Op vrijdag 10 februari kreeg ik een mailtje met onderwerp ‘Jochen Arbeit (Eintürzende Neubauten)’. Het was de nieuwsbrief van het STUK in Leuven. Arbeit zou er op donderdag en vrijdag spelen. Hoe is het mogelijk dat ik hier over gezien heb? Ik ben toch al lang ingeschreven op deze nieuwsbrief? Wel, blijkt dat Arbeit muziek verschaft bij een dansvoorstelling van Davis Freeman, en dat men er pas op het laatste ogenblik aan gedacht heeft om zijn deelname in de schijnwerpers te zetten.
De performance van Freeman, Expanding Energy, kadert in het Artefact Festival. Artefact is een jaarlijks evenement dat dit jaar rond ‘het sociaal contract’ draait. Of beter ‘The Social Contract’, want ze kiezen blijkbaar voor het Engels als voertaal, zelfs als ze Vlamingen uitnodigen. In dit thema komt natuurlijk de klassieke vraag naar de verhouding tussen individu en overheid aan bod, maar een belangrijk deel van het festival is aan de klimaatkwestie gewijd. Zo ook de performance van Freeman.
Freemans demarche bestond uit drie delen. In het eerste deel - dat ik niet gezien heb - gaven twee acteurs voor studenten een opvoering waarbij ze het ‘conservatieve’ standpunt verdedigden: wij zijn voor nucleaire energie, voor steenkool, et cetera. Het tweede deel kon ik wel bijwonen. Het was een lezing door Frank Raes, hoofd van de onderzoekseenheid Klimaatverandering en Luchtkwaliteit van de Europese Commissie. Deze had – al dan niet op vraag van Freeman – zijn uiteenzetting opgebouwd rond de stelling ‘we moeten leren leven met klimaatsverandering’. Oftewel: het is niet allemaal nog niet zo dramatisch…
Een interessante en provocerende stelling. Nochtans begint Raes zijn lezing met het overlopen van de wetenschappelijke bewijzen voor de klimaatsveranderingen en hoe deze veroorzaakt zijn door menselijke activiteiten die de atmosfeer, de oppervlakte van de aarde en de concentratie van broeikasgassen veranderd hebben. Op basis van deze veranderingen maken wetenschappers verschillende scenario’s over de evolutie van het klimaat, afhankelijk van de mate waarin we maatregelen kunnen nemen tegen de opwarming.
We zijn redelijk slecht bezig, zo blijkt. Maar zelfs als we erin slagen om de opwarming in te dijken, moeten we toch een zekere schade aanvaarden. Op de grote klimaatconferenties - in Kopenhagen, Durban of Cancun - gaat men uit van een opwarming van 2 graden. Het is vrij cynisch, want in dit scenario aanvaarden we sowieso dat de noordpool in de zomer volledig wegsmelt en dat verschillende diersoorten uitsterven, maar zo zit de politiek nu eenmaal in elkaar. De uitdaging is enorm: we moeten het CO2-verbruik per persoon op aarde reduceren tot 2,5 ton er jaar, terwijl de gemiddelde Europeaan nu 10 ton per jaar verbruikt. Ter illustratie, een Vliegtuig naar New York nemen is één ton CO2, net als het vlees dat de gemiddelde Europeaan op één jaar eet.
De inspanningen die dit vereist zijn dus niet te onderschatten, misschien wel onhaalbaar. Dus moeten we volgens Raes kiezen tussen ‘mitigatie’ (avoid the unmanageable) en ‘adaptatie’ (manage the unavoidable). Een kleine opwarming van 2-3 graden is onvermijdelijk en biedt zelfs kansen om onze levensstijl te veranderen. Hier begint Raes ideeën te spuien over steden bouwen op vlotten, verticale agricultuur en het veroveren van gebied op de zee. Een optimistische visie, zo noemt hij het zelf. Maar ook al ben ik het eens met de ideeën dat we de schade intussen niet meer volledig kunnen beperken, en dat we moeten blijven geloven in technologische vooruitgang, toch blijft bij mij het gevoel dat we vooral moeten blijven focussen op het tegengaan van de opwarming.
Het derde en laatste deel van het spel – de eigenlijke performance – was de opvoering van ‘Expanding Energy’. Freeman had beloofd om er een klimaatneutrale voorstelling van te maken. Hoe dit ging gebeuren was nog maar de vraag, want ook zo’n voorstelling heeft natuurlijk gevolgen voor het klimaat. Bij het binnenkomen konden we meteen zien hoeveel kilogram CO2 er besteed was aan bijvoorbeeld treinen tussen Brussel en Leuven (201 kg), wagenreizen over hetzelfde traject (400 kg), treinreizen Berlijn-Brussel (382 kg) en vliegtuigreizen tussen dezelfde steden (608 kg).
Het eerste deel van de opvoering bestond uit het wegwerken van deze emissies. Dat deed Freeman door mensen in het publiek beloftes te laten maken, bijvoorbeeld een week lang geen televisie kijken, de auto opgeven voor een maand of een jaar lang tweedehandskledij kopen. Na elke vraag werd opgeteld hoeveel winst dit in CO2 opleverde. Na de vraag wie er allemaal toestemde om slechts 2 minuten te douchen in plaats van de gemiddelde 5 minuten, bleek dat meer CO2 bespaard was dan uitgegeven. En toch bleef Freeman het publiek vragen om een maand lang geen vlees te eten of om een boom te planten die minstens 100 jaar bleef staan.
De moeilijkste vraag was om een maand lang internet op te geven. Onhaalbaar in mijn geval. Om rechtlijnig te zijn publiceert Freeman op zijn website de namen van al diegenen die een belofte aangegaan zijn, zodat je kan opzoeken of je vrienden of buren engagementen zijn aangegaan bij deze opvoering. Kwestie van de ‘sociale druk’ op de betrokkenen nog wat op te voeren. Wat een flauwekul! Ik stel voor dat u die website niet bezoekt en verder Dark Entries blijft lezen. Ik ben alleszins geen enkele belofte aangegaan. Ik leef sowieso erg zuinig en heb werkelijk een hekel aan al dat interactief gedoe bij optredens.
Dan pas begon het eigenlijke optreden, met verschillende acteurs die stellingen innamen over energie. Ook gitarist Jochen Arbeit en bassist Paul Lemp discussieerden mee, vooraleer hun instrumenten bij de hand te nemen en een soundtrack te leveren bij een verdere uiteenzetting over de geschiedenis van het energieverbuik op aarde, de ecologische voetafdruk van de uitvoering of zelfs van de schoenen en kleren die het publiek droegen. Muzikaal is het enkel gitaar en bas, met veel loops en effecten. Dan stroomde het podium leeg.
In het volgende deel geen gepreek meer, maar enkel dans en muziek. We krijgen een uitgesponnen choreografie. Het meest indrukwekkende eraan is dat de meeste dansers amateurs zijn die slechts een week geoefend hebben om aan deze voorstelling deel te nemen. De muziek is meeslepend, al zal je me niet betrappen op het kopen van de soundtrack van deze voorstelling. Al bij al was de performance best te pruimen, ook al was er niets wereldschokkends aan. Het meest van al ben ik blij om iets voor het milieu gedaan te hebben door deze uitvoering bij te wonen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten