Laibach zorgt alweer voor controverse, en dat maar liefst 43 jaar na zijn ontstaan. Een paar dagen geleden kondigde de Sloveense avantgardegroep immers een concert aan in Kyiv, de hoofdstad van het in oorlog verkerende Oekraïne, op 31 maart. Intussen werd het optreden door de organisator afgelast. De reden: controversiële uitingen van Laibach over de oorlog, die in het verkeerde keelgat schoten van veel Oekraïners.
Het optreden in Kyiv moest een grote stunt worden, die verwees naar eerdere gelijkaardige acties van Laibach. In 1995 trad Laibach tweemaal op in het belegerde Sarajevo, met de belofte om NATO naar Sarajevo te brengen. Dat was natuurlijk een verwijzing naar de komst van vredestroepen van de NAVO naar Sarajevo die gelijkliep met de optredens, maar ook naar Laibachs toenmalige laatste plaat, ‘NATO’, die met herwerkte versies van (anti)oorlogsliederen een aanklacht tegen de oorlogen in ex-Joegoslavië wou zijn. In 2015 trad Laibach tweemaal in Pyongyang op, de hoofdstad van Noord-Korea. Dat een controversiële groep als Laibach in een totalitaire staat kon optreden, zorgde toen voor veel tumult. Ook heeft Laibach de afgelopen jaren getracht om in Iran op te treden met een speciaal programma ‘Alamut’, gebaseerd op een Sloveens boek uit 1938 dat gaat over de sekte van de Assassijnen in Perzië, en parallellen trekt met het opkomend fascisme in de jaren 30. Iran heeft nog geen goedkeuring gegeven voor het optreden, maar het werd wel al opgevoerd in de Sloveense hoofdstad Ljubljana. Het valt niet uit te sluiten dat er dit jaar nog meer over dit programma zal volgen.
Dat ook het aangekondigde optreden van Laibach in Kyiv voor controverse zorgde, is het minste wat men kan zeggen. Laibach heeft zich altijd tot doel gesteld om ideologieën en politiek in vraag te stellen in hun kunst, en weet daarbij soms ook hevige reacties op te wekken. Verschillende tankies verweten Laibach om de kant van de Oekraïense fascisten te kiezen met hun optreden. (Tankies zijn oorspronkelijk de mensen die de Sovjettanks in Hongarije in 1956 en in Tsjecho-Slowakije in 1968 verdedigden. In de huidige context wordt het woord gebruikt voor mensen die de Russische inval goedpraten of proberen af te doen als een reactie op westerse provocaties.)
Het grote probleem is dat Laibach zelf heel wat tankie-standpunten heeft ingenomen sinds het begin van de oorlog. ‘De veiligheidseisen van Rusland waren basic, gerechtvaardigd en rationeel’, zei de groep in een recent interview in het Franse Technikart. De groep heeft ook al meermaals herhaald dat de oorlog een oorlog bij volmacht is tussen de Verenigde Staten en Rusland, die op Oekraïens grondgebied wordt uitgevochten, en dat de NAVO ook schuldig is aan de oorlog door uit te breiden naar het oosten, wat Rusland in het nauw gedreven heeft. Dit zijn standpunten die in Oekraïne niet op applaus onthaald worden, en menig Oekraïner heeft op sociale media al laten weten dat Laibach niet welkom is in hun land.
Laibach probeerde een paar dagen geleden de gemoederen nog te bedaren met een nieuw bericht aan het Oekraïense publiek. Laibach stelde dat het optreden gezien moest worden als een steun aan Oekraïne in de oorlog. ‘We willen benadrukken dat sommige van onze statements, die niet in de lijn liggen van wat jullie denken, nooit bedoeld waren om jullie op welke manier dan ook te kwetsen, of om het belang van jullie strijd te verminderen. (…) Aan wie twijfelt over onze standpunten, willen we opnieuw duidelijk maken dat Rusland de belangrijkste agressor is in deze botsing van politieke en geostrategische belangen. Ruslands leger is illegaal in het territorium van een ander land binnengedrongen en heeft deze verschrikkelijke oorlog gestart. Oekraïne heeft dus het recht en de plicht om zich op alle mogelijke manieren te verdedigen. Wij steunen jullie hier onvoorwaardelijk in.’
Het mocht niet baten. De organisator liet weten dat het concert niet doorging. Een deel van het publiek van de zaal Bel Etage, waar Laibach geprogrammeerd stond, bleef zich immers categorisch verzetten tegen de komst van de groep. Ze vonden de uitingen van Laibach teveel lijken op de Russische propaganda, die eveneens de oorlog afschildert als een conflict met het westen en de NAVO. Oekraïners waarderen het niet om als marionetten van het westen afgeschilderd te worden, en al zeker niet op het moment dat ze vechten voor hun overleven. Geen optreden in Kyiv dus voor Laibach, al heeft de groep wel nog andere plannen voor dit jaar, die we verder blijven opvolgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten