kein bestandteil sein: Laibach: De Europese Commissie heeft gesuggereerd om uit te kijken naar een meer klassieke vorm van vermaak dan Laibach

dinsdag, april 12, 2016

Laibach: De Europese Commissie heeft gesuggereerd om uit te kijken naar een meer klassieke vorm van vermaak dan Laibach

Deze zomer haalde Laibach het wereldnieuws toen bekend werd dat ze twee optredens zouden geven in Noord-Korea. Als de eerste westerse groep ooit, schreef de pers, maar dat bleek niet helemaal waar te zijn. Het was wel de eerste groep met zo’n historiek aan politieke provocaties die in het land optrad, en dat is zeker een evenement. Nu tourt Laibach door Europa met dit programma. Het volgende optreden wordt op dinsdag 9 februari gegeven in Brussel.

Laibach zal een special optreden doen in Brussel, samen met het RTV Sloveens Orkest, ter gelegenheid van de uitreiking van de titel van Eurpese groene hoofdstad aan Ljubljana, de hoofdstad van Slovenië. Hoe voelen jullie zich daarbij? Is het niet ironisch dat de stad die jullie in het begin van de jaren 80 verbood om onder de naam Laibach op te treden - Laibach is de Duitse naam van Ljubljana - jullie nu vragen voor deze viering.

Laibach: Dat is zeer ironisch, maar wij zijn dol op de ironie. Van het een komt het ander… Nog ironischer is het feit dat Het Directoraat-Generaal Milieu van de Europese Commissie geprotesteerd heeft tegen de keuze voor Laibach in deze context, stellend dat: ‘er schijnbaar een belangrijke kans is dat de ironie die hun muzikale stijl onderbouwt verkeerd begrepen zou kunnen worden door een publiek dat niet vertrouwd is met het genre’. Ze hebben openlijk gesuggereerd dat ‘het om deze reden voorzichtig zou zijn om de zaak opnieuw te bekijken en wellicht naar een meer klassieke vorm van vermaak te zoeken’. Dit is een veel radicalere vorm van censuur dan wat we meegemaakt hebben in Noord-Korea. Gelukkig heeft het gemeentebestuur van Ljubljana dit genegeerd en kunnen we nog steeds optreden zoals gepland. We mogen het alleen niet meer linken aan de uitreiking voor de Europese groene hoofdstad. Hetgeen voor ons geen probleem is.

Jullie gaan nummers spelen uit The Sound Of Music, die jullie ook gespeeld hebben tijdens jullie concerten in Noord-Korea. Waren de optredens in Noord-Korea de aanleiding om Laibach versies te maken van deze nummers, aangezien The Sound Of Music één van de weinige westerse films is die toegestaan en bekend zijn in Noord-Korea?

Laibach: We hebben altijd al iets willen doen met The Sound Of Music. We zijn dol op de film, en van zodra we wisten dat we in Noord-Korea zouden optreden, hebben we ons de vraag gesteld: ‘hoe lossen we een probleem als Noord-Korea op?’. Zo besloten we om het programma op te bouwen rond de musical van The Sound Of Music. Noord-Koreanen kennen deze film goed. Het is één van de Amerikaanse films waar ze naar kijken, en ze gebruiken het om Engels te leren. Ze hebben ook eigen Koreaanse versies geschreven van een paar nummers uit de film. Het verhaal van The Sound Of Music past erg goed bij de situatie in Noord-Korea. Hij kan zowel letterlijk als op subversieve wijze geïnterpreteerd worden, afhankelijk van het standpunt. De filosoof Slavoj Žižek stelt dat The Sound Of Music neteliger is dan je zou kunnen verwachten: ‘Als je de zaak goed bekijkt, gaat het officieel om Oostenrijks verzet tegen Hitler en de nazi’s, maar als je echt goed kijkt worden de nazi’s voorgesteld als een abstracte, kosmopolitische bezettingsmacht, managers, bureaucraten, uitmuntend gekleed, met korte snorren, dure sigaretten en zo voort. Met andere woorden, bijna een karikatuur van de kosmopolitisch decadente en corrupte joden, en de Oostenrijkers zijn de goede kleine fascisten. De impliciete boodschap is dus bijna het tegenovergestelde van de expliciete boodschap: eerlijke fascisten die zich verzetten tegen een decadente joodse kosmopolitische machtsgreep. Dit zou wel eens de reden kunnen zijn waarom de film zo extreem populair is: omdat het onze geheime fascistische fantasieën aanspreekt.’

Voor de Noord-Koreaanse concerten hebben jullie ook een paar ‘nieuwe originelen’ gemaakt van Noord-Koreaanse klassiekers. Helaas konden jullie slechts één van de drie nummers spelen die jullie hadden voorbereid. Hoe was het voor Laibach om met dat soort censuur om te gaan, en hoe rijmen jullie dat met de provocatieve aanpak waar Laibach bekend voor is?

Laibach: We hadden er geen probleem mee. We wisten dat er een uitvoerige censuur zou zijn. We verwachtten het en waren volledig voorbereid. Ze waren vooral bezorgd over het gebruik van de hun eigen Koreaanse nummers die we in Laibachiaanse stijl wilden uitvoeren, en ze waren ook bezorgd omwille van Koreaanse beelden die we in onze esthetiek ‘geïncorporeerd’ hadden. Uiteindelijk vroegen ze ons om twee van de Koreaanse nummers die we voorbereid hadden te verwijderen: ‘Honorable Life and Death’ en ‘We’ll go to Mt. Peaktu’, omdat we hen te veel veranderd hadden ten aanzien van het origineel. Ze zijn echt enorm gevoelig over hun eigen cultuur en ze konden die verschillen niet aannemen. Het enige Koreaanse nummer dat we mochten spelen was 'Arirang', een nummer dat zowel in het noorden als in het zuiden bekend is. Ze vroegen ons ook om twee van de meer ‘agressieve’ Laibach-nummers niet te spelen, alsook een paar visuele beelden, maar ze vergaten vele kleine ‘subversieve zaken’ die er nog steeds in bleven en volledig opgemerkt werden door de internationale pers en de buitenlandse diplomaten in het publiek. Uiteindelijk was het concert een volledige Laibach-performance, in het besef van het ogenblik en de plaats waar het plaatsvond: het Ponghwa Kunst Theater ligt werkelijk naast het Ministerie van Volksveiligheid. In principe kan Laibach niet echt gecensureerd worden, wat ook de omstandigheden zijn, en zeker niet in zo’n locatie en in zo’n context, wat in Pjongjang het geval was.

Zoals jullie wellicht weten heeft de Belgische industrialgroep Militia fors gereageerd op jullie optredens in Noord-Korea, jullie verwijtend dat jullie het regime zouden steunen. Wat antwoorden jullie op dergelijke beschuldigingen? Hadden jullie scrupules bij het spelen in een land dat zo’n ernstige schendingen van de mensenrechten begaat?

Laibach: Het is nonsens. Ze waren wellicht gewoon een beetje jaloers dat ze zelf niet naar Noord-Korea konden gaan. We misprijzen dit soort politieke correctheid en moraliteit. Artiesten treden op in China, de Verenigde Staten, Rusland en Wit-Rusland. Wij doen dat ook, en al deze landen begaan ernstige schendingen van de mensenrechten. Maar welke regimes zijn volledig zuiver? We zouden zelfs voor de duivel optreden indien we de kans kregen. We gingen niet naar Noord-Korea om geld te verdienen. Ze hebben ons niet betaald voor die optredens. Wij hebben de hele expeditie betaald uit andere bronnen. We gingen ook niet naar Noord-Korea om het regime te steunen, maar om voor hun volk te spelen. Deze mensen zijn net als mensen overal, behalve dat ze onder speciale socio-politieke omstandigheden leven en daarom hun eigen specifieke culturele en politieke agenda hebben.

We hebben alles gedaan om hun situatie te respecteren en om met alle vijf zintuigen met hen te communiceren, trachtend om voldoende oxytocine aan te maken om elkaars gevoelens en emoties te begrijpen om uit elkaar te leren en elkaar te kunnen aanwenden. Tenslotte zijn we gegaan om de tendensen voor hereniging van het Koreaanse schiereiland in één land te steunen, aangezien we denken dat de splitsing van deze natie een tragisch verhaal is. Aan al diegenen die ons blijven verwijten van in dit land te spelen, waar je - volgens een VN-rapport - mensenrechtenschendingen vindt die vergelijkbaar zijn met die van het nazi-regime, kunnen we enkel antwoorden dat, indien deze beschuldigingen waar zijn, het des te belangrijker is om naar daar te gaan.

Het probleem met de VN is dat het vaak vooral de politieke belangen van de VS en de EU dient. We hoeven ons maar de beroemde VN-coalitie die de vernietigende oorlogen in Irak en Afghanistan gestart is, gebaseerd op valse gronden en onbestaande feiten over nucleaire en biologische massavernietigingswapens in Irak. En laat ons de folteringen en aanrandingen in Abu Graib niet vergeten, of de gevangenis van Guantanamo Bay, et cetera, et cetera. En dan vermelden we niet eens de huidige openlijk brutale methoden van mensenrechtenschendingen die de Europese Unie heeft gecreëerd voor de Griekse bevolking en voor miljoenen vluchtelingen in Europa en over de hele wereld.

In tegenstelling tot Amerika, Rusland, China, Frankrijk, Israël, Italië, Duitsland en vele anderen heeft Noord-Korea nooit een ander land aangevallen en vormt het geen echte dreiging voor de wereld. Noord-Korea is gewoon een land dat iedereen in het westen graag haat, of tenminste waar iedereen graag grappen over maakt. Maar de meeste rioolpersverhalen over de DVRK zijn volledig vals. Ze eten hun eigen kinderen niet op, ze smijten geen mensen voor de honden en ze verhongeren niet door gebrek aan voedsel, of toch niet meer. Ze hebben een probleem met stroomtekorten en elektriciteit, maar de mensen met wie we konden praten waren erg warm en vriendelijk. Hoewel het land arm en geïsoleerd is, met een intens onderdrukkend politiek systeem, zijn de mensen charmant en lijken ze een zeldzame wijsheid te bezitten die de rest van de wereld niet heeft. We konden er niet veel cynisme, sarcasme, ironie, vulgariteit of andere ‘westerse karakteristieken’ vinden, maar hopen bescheidenheid, vriendelijkheid, trots en respect. Koreanen maken ook grappen, lachen en glimlachen, meer zelfs dan Europeanen doen.

Amerikaanse toeristen in Noord-Korea - yep, je kan daar ook Amerikaanse toeristen tegenkomen - worden er niet blind gehaat, maar zoals iedereen verwelkomd. Koreanen maken geen amalgaam tussen het Amerikaanse volk en het VS-beleid. Noord-Korea binnenkomen is trouwens helemaal niet zo moeilijk, het is eigenlijk over het algemeen zelfs gemakkelijker als bijvoorbeeld in de VS geraken. Koreanen willen zich openen naar de buitenwereld, maar ze willen het langzaam doen, volgens hun eigen voorwaarden en op een hele andere manier als de Chinezen gedaan hebben. Het lijkt erop dat hun politieke en culturele elite beseft dat ze deze ‘gevaarlijke’ stap vroeg of laat zullen moeten zetten, zelfs als ze daardoor een deel van de naties maagdelijkheid of zelfs een groot deel van hun nationale privileges kunnen verliezen. De vraag is of de omliggende landen hen zullen toestaan om zich volledig te openen als de tijd er rijp voor is.

Jullie zullen in Brussel ook georkestreerde versies van nummers uit ‘Spectre’ spelen. Toen de cd uitkwam beweerden jullie dat ‘Laibach nu een heel duidelijk een standpunt inneemt in het politieke spectrum en waarschijnlijk zijn - tot op zeker hoogte zeer comfortabele - politieke ‘vrijheid’ en ‘neutraliteit’ onherroepelijk prijsgeeft’. ‘Spectre’ bleek uiteindelijk eerder een kritiek te zijn op de wereldwijde protestbewegingen, zowel van links als van rechts. Jullie brachten eerder al gelijkaardige kritieken uit op de heersende ideologie van staten en regeringen. Zou het kunnen dat de heersende ideologie de ideologie van het verzet tegen de gevestigde machten geworden is?

Laibach: Dat is een erg interessante vraag, en als we kijken naar hoe de wereld thans evolueert lijkt het wel alsof de heersende ideologie aan definities ontsnapt, en zo ook de ideologie van het verzet. Politici, politieke partijen en protestbewegingen zijn meer en meer het bijproduct van de doodsdans van de heersende ideologie - nevenschade, zeg maar - die gedicteerd wordt door krachten en kringen die niet gemakkelijk te omschrijven zijn. Er is chaos en het kapitalisme voelt zich daar goed bij.

Jullie richtten de Spectre Party op ‘met de bedoeling om een mogelijkheid te bieden voor een georganiseerde en gesynchroniseerde internationale beweging die de wereld wil veranderen waar het nodig en mogelijk is’. Hoe stelt deze partij het?

Laibach: De vorming van de Spectre Party is een lang en lopend proces dat stapsgewijs zal ontwikkelen, en we zijn er niet echt gehaast mee. We vormen cellen in verschillende landen en we zullen ze verbinden als de tijd rijp is. Spectre zal mettertijd een serieuze internationale beweging worden dat actief mee de politiek en de cultuur op deze planeet zal helpen scheppen.

Ik begrijp dat jullie ook nummers uit ‘WAT’ zullen spelen. Op die cd, en vooral op het nummer ‘Now You Will Pay’ hebben jullie gealludeerd naar de migratiecrisis. Jullie beweerden de barbaren te zijn die uit het oosten kwamen. Wat denken jullie van de huidige crisis?

Laibach: De hele vluchtelingencrisis en het onvermogen van de Europese Unie om het op te lossen is een droevige zaak, die de miserie van Europese instellingen die - opnieuw! - falen in het scheppen van een gezamenlijk en gecoördineerd front om dit probleem humaan op te lossen op heel haar grondgebied duidelijk tentoonspreidt. Europa maakt vergissing na vergissing en de enige vraag is hoe lang deze situatie verder kan duren vooraleer alles tot een absolute sociale en politiek catastrofe zal leiden.

De laatste vraag: valt Europa uit elkaar?

Laibach: Natuurlijk doet ze dat. Europa heeft een zelfvernietigende natuur en valt constant uiteen, maar het lijkt wel of uiteenvallen Europas manier is om zichzelf op te bouwen. Elke keer als ze probeert om zich opnieuw te vormen, faalt ze nog beter en wordt ze nog sterker. In principe geloven we in de idee van Europa en willen we er meer van. Wat we nodig hebben is een Europa van de Atlantische tot de Stille Oceaan! Naast een sterk en verbonden Europa zijn er geen alternatieven in de realpolitik, als je de agressieve expansiedrang van politieke en economische roofdieren bekijkt: de VS aan de ene kant, China aan de andere, Rusland tussen hen in, de rijke Arabische landen en het permanente aan de zijlijn staande Verenigd Koninkrijk van ‘binnen uit’. We hopen ernstig dat het idee van een verenigd Europa gered kan worden. Niet het koude Europa van de Brusselse politieke technocratie en de financiële sector, dat volgens de dictaten van de neoliberale dogma’s opereert, maar een weder gepolitiseerd Europa, gebaseerd op een emancipatorisch project van noord naar zuid, van oost naar west. De Europese Unie moet het juiste evenwicht vinden tussen debat en consensus over een overkoepelende visie. Deze visie moet doordringen in alle aspecten van de samenleving. Zonder dat kan Europa niet evolueren en kan het zelf achteruitgaan. De vluchtelingencrisis kan helpen om dergelijke visie te scheppen en nieuwe standaarden in ethiek en solidariteit instellen.

De volgende data van Laibach in Europa: