Ik had het eerlijk gezegd niet meteen voor mogelijk gehouden dat de Russische rocklegende Boris Grebenshikov ooit in België zou optreden, maar verleden vrijdag was het toch het geval. Al jaren ben ik volledig weg van zijn muziek, en tot op heden ben ik al drie keer naar het buitenland gereisd om hem aan het werk te zien. Deze keer kon ik hem lekker dicht bij huis bewonderen, in de Amuz in Antwerpen, een prachtige barokke kerk waar thans concerten en sociaal-culturele evenementen plaatsvinden.
Aangezien de kans klein is dat jullie Boris Grebenshikov kennen, een kleine introductie. Grebenshikov richtte de Russische rockgroep Aquarium op in 1972. Gedurende de jaren 70 leefde hij samen met zijn kompanen het leven van de ondergronds hippies in Leningrad, thans Sint-Petersburg. Ze speelden op straat en in appartementen en brachten nu en dan een cassette uit met hun eigen muziek.
In 1980 mochten ze optreden op het ‘lente-ritme’-festival in Tbilisi - nu de hoofdstad van Georgië - dat als de officiële legalisering van de rockmuziek in de Sovjetunie gold. Het optreden van Aquarium veroorzaakte een heuse rel en bij zijn terugkomst in Leningrad werd Grebenshikov ontslagen uit zijn job en uit de communistische jongerenliga Komsomol. Normaal gezien de doodsteek voor wie in de Sovjetunie carrière wou maken, maar voor Grebenshikov de gelegenheid om zich volledig op de muziek te werpen.
De omstandigheden zitten mee. In 1980 ontmoet hij Andrei Tropillo, die hem aanbiedt om opnames te maken in zijn studio in Leningrad. De studio was eigenlijk bedoeld voor pionieren - de communistische jongerenbeweging - maar na zijn uren liet Tropillo alle alternatieve groepen uit Leningrad binnen om hun cassettes op te nemen en uit te brengen. Aquarium gaat met plezier op het aanbod in, en in de eerste helft van de jaren 80 komen een resem cassettes uit die de groep steeds groter doen worden.
In 1981 wordt in Leningrad de Leningrad Rock Club opgericht, dat al snel uitgroeit tot het epicentrum van de Russische rock. Aquarium neemt een belangrijke rol op in de club, waarbij verschillende leden in het bestuur zitten. Op het jaarlijkse festival van de club - opgevat als een wedstrijd - komt Aquarium bijna steeds als winnaar uit de bus. In de tweede helft van de jaren 80 - tijdens de Perestroika - kan de groep zelfs op het officiële Sovjetplatenlabel Melodija uitgeven, en vullen ze ganse stadions met hun hymnes.
Doch Grebenshikov laat zich gaan, en gelooft dat hij een Amerikaanse rockster kan worden. Het wordt een flop en de groep Aquarium moet eraan geloven. Grebenshikov keert terug naar Rusland en brengt in 1992 het prachtige ‘Russische album’ uit onder de naam BG Band. Het succes van deze plaat overtuigt hem om Aquarium terug op te richten met nieuwe muzikanten, en de jaren 90 zijn voor Aquarium jaren van onevenaarbaar succes, met een hele reeks schitterende platen.
Maar voor Grebenshikov wordt het succes te vanzelfsprekend. Hij wil andere paden bewandelen, meer experimenteren, zichzelf vernieuwen. Hij ontbindt Aquarium en maakt een solo-cd met The Band, de voormalige begeleidingsgroep van Bob Dylan. Later richt hij de groep opnieuw op en experimenteert hij met ambient, trip-hop, wereldmuziek et cetera. Hoe eclectischer en experimenteler, hoe beter.
En blijkbaar zit Grebenshikov vandaag weer in zo’n fase. Hij heeft opnieuw Aquarium ontbonden en een uitstekende solo-cd uitgebracht. Begin dit jaar toerde hij solo met een formatie van 9 man, waarvan veel leden van Aquarium, en nu pakt hij het nog specialer aan: hij tourt met het ‘Russisch-Iers Kwartet’, waarin hij omringd wordt door drie Ierse muzikanten.
Het initiatief komt van Brian Finnegan, een Ierse fluitist die al jaren met Grebenshikov en Aquarium samenwerkt. Finnegan kwam met Aquarium in aanraking in 2007. Grebenshikov had dan Aquarium International opgericht, een aanvulling van zijn groep met muzikanten uit Ierland (waaronder Finnegan), Indië, Oostenrijk en nog andere landen tot een bende van 19, met sitar, strijkers, doedelzak, fluit, Indische percussie… Ze spelen verschillende keren met deze formatie, en ik heb het geluk gehad ze aan het werk te zien in Dublin, een concert dat bij de allerbeste hoort die ik ooit heb meegemaakt. Grebenshikov zei toen dat de nieuwe cd heel experimenteel ging worden, en dat werd hij ook.
Op ‘Wit paard’ - de cd in kwestie - vinden we alweer een hele schare internationale gasten, waaronder Finnegan. De cd klinkt als folkrock, maar is vooral experimenteel op het valk van de composities en de songstructuren, die zoveel mogelijk afdwalen van de klassieke structuren. Na de plaat wordt Finnegan - op basis van zijn uitzonderlijke talenten als fluitist - in Aquarium opgenomen.
Finnegan kwam met het voorstel op de proppen om Grebenshikov nu met nog twee andere Ierse muzikanten te begeleiden op tournee. Alan Kelly wordt als een accordeonvirtuoos beschouwd en voert zijn eigen Alan Kelly Gang aan. John Joe Kelly is een meester in de Ierse bodhran en speelde reeds met Finnegan samen in de folkgroep Flook. Bovendien viel hij ook te horen op ‘Wit paard’. Grebenshikov leidt het ‘Russisch-Iers Kwartet’ met zijn nummers, gitaar en zang.
De eerste set draait grotendeels rond ‘Wit paard’, een plaat waar Grebenshikov - terecht - zeer trots op is. Er wordt wel aangevangen met ‘Zittend op een mooie berg’, een nummer uit ‘De dag van zilver’, dat volgens Grebenshikov de beste Aquarium-uitgave uit de jaren 80 is, maar daarna start een set waarin de helft van ‘Wit paard’ aan bod zal komen.
Er zijn een handvol uitzonderingen. ‘Ik kwam om water te drinken’ komt van Grebenshikovs recente solo-cd ‘Zout’. En als u dacht dat een folkgroep geen reggae kon spelen, dan bewijst ‘De woorden van de rastaman’ het tegendeel. Aquarium was trouwens de eerste groep om reggae in het Russisch te spelen, in de vroege jaren 80. De eerste set wordt afgesloten met drie nieuwe, onbekende nummers. Dan beweert Grebenshikov dat hij dringend nood heeft aan een pintje, en verlaat de groep even het podium.
Het treft dat ook wij net aan het hunkeren waren naar een pintje. Als we even rondkijken merken we dat we bijna de enige Belgen zijn. Niet verwonderlijk, want als Grebenshikov in West-Europa speelt is dat bijna exclusief voor de Russische diaspora. De naam van de organisatie - Russian Top Society - geeft weer welk volk je mag verwachten, want de prijs van de tickets was niet min.
Het tweede deel vangt aan met een fluitsolo van Finnegan, dat dan overloopt in ‘De woorden van de duif’, eveneens afkomstig uit het recente ‘Zout’. En dan gaan we terug in de tijd. ‘Mijn ster’ is ongetwijfeld het oudste nummer van de avond, want het dateert nog uit de jaren 70 en wordt nog steevast gespeeld op elk concert. ‘Plataan’ is een oude hit uit de jaren 80.
Op ‘Kleine ster’ - een nummer uit de ‘Russische periode’ in de jaren 90 - zien we iemand die zo ontroerd is door de buitengewone schoonheid van het nummer dat ze begint te huilen. En zo zien we wel vaker knuffels die uitgewisseld worden en mensen die vriendelijke en begripvolle blikken uitwisselen. Het regent dan ook prachtnummers die niemand onberoerd laten: ‘Als de pijn overgaat’, ‘Het zilver van de heer’…
Ook een drinklied als ‘Glazen’ komt aan bod. ‘Leg de glazen maar klaar. Ze zeggen dat ik niet drinken kan, maar ik doe het toch!’ En de rustige afsluiter ‘Op eigen benen’ verwijst eveneens naar de Russische drinkcultuur, want is een proost op de vaardigheid om na een avondje uit op eigen houtje terug naar huis te kunnen keren.
Er volgen gelukkig nog bisnummers. ‘Thee’ is afkomstig van het allereerste officiële ‘Blauwe album’ uit 1981. Het bijzonder ontroerende ‘Bloemen van Yoshiwara’ preikte op Psi, een uiterst experimentele plaat uit 1999, na de tweede split van de groep. Afsluiten doet de groep uiteraard met ‘Een dag van vreugde’, een nummer uit de periode van de BG Band, maar dat een paar jaren geleden opnieuw werd opgenomen met de toverfluit van Brian Finnegan. Niet enkel wij krijgen er kippenvel van, want ook Grebenshikov zit in extase op zijn gitaar te tokkelen als Finnegan zuivere schoonheid uit zijn fluit haalt.
Wat een prachtige afsluiter voor dit buitengewoon optreden. Uiteraard lag de nadruk eerder op het nieuwe werk van Grebenshikov, maar deze man bewijst dat je ook op leeftijd - hij is intussen 62 - wonderbaarlijke muziek kunt schrijven. Dat hij niet enkel op adrenaline en opwinding drijvende nummers heeft gedreven, maar nooit beschaamd was om gevoelige nummers te schrijven, zal er voor veel tussen zitten. Veel nummers waren relatief nieuw, maar er kwamen - vooral in het tweede deel - ook oudere nummers aan bod. Wat mij betreft was het eerste deel fantastisch en het tweede subliem. Hopelijk kunnen we Boris Borisovitsj nog vaker aan het werk zien in ons belgenlandje.
Setlist
Nederlands
Set 1: Zittend op een mooie berg - De Heer is zichtbaar - Duw - Ik kwam om water te drinken - De woorden van de rastaman - Wit paard - Viooltjes en lieveheersbeestjes - Arigato - Onbeschrijfelijk - Tempora Mutandur (nieuw nummer) - Hondenwals (nieuw nummer) - Kijk in mijn ogen en zeg me dat het jouw wil is (nieuw nummer)
Set 2: De woorden van de duif - Mijn ster - Plataan - Kleine ster - Instrumentaal nummer - ?? - Als de pijn overgaat - Mars van de heilige koeien - Het zilver van de heer - Glazen - Op eigen benen
Bis: Thee - Bloemen van Yoshiwara - De dag van vreugde
Russisch:
Cet 1: Сидя на красивом холме - Господу Видней - Дуй - Пришел Пить Воду - Слова растамана - Лошадь Белая - Анютины Глазки и Божьи Коровки - Аригато - Неизъяснимо - Tempora Mutantur (новая песня) - Собачий вальс (новая песня) - Посмотри мне в глаза и скажи что это воля Твоя (новая песня)
Cet 2: Голубиное Слово - Моей звезде - Платан - Звездочка - инструменталь - ?? - Когда пройдет боль - Марш Священных Коров - Серебро господа моего - Стаканы - На ход ноги
Бис: Чай - Цветы Йошивары - День Радости
Kleine ster (live in Lviv):
Als de pijn overgaat (live in Parijs):
Bloemen van Yoshiwara (live in Antwerpen):
De dag van vreugde (live in Parijs):
Geen opmerkingen:
Een reactie posten