Plan K is een zaal die met geschiedenis beladen is. 40 jaar na het optreden van Joy Division in deze zaal wordt een speciale avond gehouden, die slechts voor weinigen bestemd is. Op 17 januari 1980 speelde de groep rond Ian Curtis hier immers voor de tweede en laatste keer. Een van de aanwezigen was Philippe Carly, die foto’s nam van het concert. Het is Philippe Carly die het initiatief nam voor deze herdenkingsavond.
Weinig mensen hebben immers meer gedaan om de gedachtenis van de Plan K te bewaren dan Philippe Carly, en één en ander heeft te maken met zijn boek ‘Au Plan K’ uit 2017. Philippe Carly is concertfotograaf, en kwam vaak in de Plan K om foto’s te nemen van de evenementen. Hij liep al jaren met het plan rond hier een fotoalbum rond te maken, maar pas na het overlijden van Annik Honoré – waarvan we het belang zo meteen nog uit de doeken doen – raapte hij zijn moed bij elkaar om het project te verwezenlijken.
De Plan K werd oorspronkelijk in 1973 opgericht als een danstheatergroep. De troep reisde de wereld rond, en na heel wat plaatsen bezocht te hebben, en vooral na de beatschrijver William Burroughs ontmoet te hebben in New York, ontstond het plan om in Brussel een eigen plek te zoeken voor multidisciplinaire avant-garde kunst. Ze vonden er de raffinaderij van de suikerproducent Graeffe, een oud industrieel gebouw dat ze voor een appel en een ei konden huren.
Michel Duval, op dat ogenblik een journalist, interviewt het gezelschap Plan K, en van de weeromslag wordt hij gevraagd of hij niet kan zorgen voor een muzikaal programma voor de openingsavond, waarop uiteraard William Burroughs tussen verschillende literaire namen geprogrammeerd was. Duval consulteerde zijn goede vriendin Annik Honoré, en die stelde Joy Division voor, een groep die ze als medewerkster van de Belgische ambassade in Londen reeds aan het werk had gezien, overigens voor het eerste optreden van de mythische groep buiten het Verenigd Koninkrijk.
Zo geschiedde. De anekdote van Ian Curtis die aan Burroughs zijn bewondering voor hem komt vertellen of zelfs een gratis boek vraagt, en daarop in niet mis te verstane bewoondingen wordt gevraagd om op te hoepelen – fuck off! – hebt u missschien al gehoord. En dat Curtis die avond opnieuw Annik
Honoré ontmoette, met wie hij een idylle had sinds ze hem eerder in
Londen interviewde, weet u wellicht ook. Hoe ver de relatie tussen Curtis en Honoré ging is niet geweten, en doet er ook weinig toe, ware het niet dat de spreidstand tussen het huwelijk van Curtis en zijn gevoelens voor Honoré soms als aanleiding tot zijn tragische zelfmoord in 1980 worden beschouwd.
Vandaag is dat het belangrijkste wat er van de Plan K wordt onthouden, maar eigenlijk was er veel meer. Vanaf zijn opening in 1979 tot midden jaren 80 was de zaal immers een bruisend toevluchtsoord voor culturele alternativo’s. Goed, het was er vaak koud, er stonden overal palen die het zicht belemmerden, de metalen trappen stonden niet bekend als veilig en het geluid was er naar verluid vaak slecht, maar er kwamen wel tal van interessante artiesten optreden, en dit volgens een concept waarin zowel optredens, tentoonstellingen, video’s, poëzie, installaties en performances er konden geschieden, vaak zelfs gelijktijdig.
Artiesten als Echo & The Bunnymen, Cabaret Voltaire (samen met Joy Division en William Burroughs op de openingsnacht), Bauhaus, Front 242, à:GRUMH, Eurytmics, Nitzer Ebb, Psychedelic Furs, Einstürzende Neubauten, Malaria!, The Birthday Party (het eerste optreden van Nick Cave in België), Cocteau Twins, The Human League en vele anderen zouden hier spelen. Het zou ook aanleiding geven tot de oprichting van het uiterst gewaagde culturele post-punk-label Les disques du crépuscule, dat ook Factory Benelux in zijn schoot zou nemen, een filiaal van het Britse moederhuis uit Manchester. (Dat de Plan K in de Manchesterstraat gelegen was en veel van deze groepen programmeerden was een merkwaardig toeval.)
Zelf was ik nog maar één keer in deze zaal geweest, en wel voor de Factory Night (once again) uit 2007. De avond was een groot succes, met optredens van Kevin Hewick, Crispy Ambulance, The Names en Section 25. Ik herinner me de ingang en de palen, maar had me de zaal wat groter voorgesteld (al denk ik dat de zaal wat verkleind werd omdat het verwachte volk vanavond niet zo talrijk is).
Deze avond – exact 40 jaar na het tweede Joy Division-optreden op deze plek – werd georganiseerd door Philippe Carly om de uitgave van een addendum bij zijn boek uit 2017 voor te stellen. De genodigden zijn de mensen die aan de crowdfunding voor zijn boek hebben deelgenomen. Het addendum is een aanvulling op het oorspronkelijke – rijk geïllustreerde – boek. Hij brengt het uit omdat de dochter van Annik Honoré haar archieven voor hem opengesteld heeft. Dit leverde een hoop extra informatie op, en er werden ook aanvullende teksten gevraagd van onder andere Steven Brown (van Tuxedomoon, die zelfs een tijd lang in de Plan K resideerden nadat ze uit Nederland kwamen).
Bernard Sumner – gitarist van Joy Division – van zijn kant vertikte het om een tekst te leveren. Hij leeft in het heden, zegt hij, en niet in het verleden (zoals die vermaledijde Peter Hook, voegt Carly eraan toe). De vete tussen Sumner en Hook kan trouwens voor een deel teruggebracht worden op die reeds vernoemde Factory Night (once again). Hook was er uitgenodigd als dj, en speelde er met Section 25 een versie van ‘Temptation’ (iets dat ik me niet herinner, maar het staat op video vast, zie onder).
Een tijd later zou Hook samen met Section 25 optreden in de AB en er nummers van Joy Division en New Order brengen. Dat optreden herinner ik me wel, en het was abominabel, vooral omdat de stem van Larry Cassidy in de verste verte niet in de buurt komt van die van Ian Curtis, en zelfs gewoon onaangenaam is om naar te luisteren. Hook had intussen wel door dat er vraag was naar herdenkingen van Joy Division, en is steeds verder gegaan in het teren op hun nummers, iets wat Bernard Sumner hem nooit vergeven heeft.
Carly vertelt in zijn speech dat hij de bladzijde Plan K nu definitief omdraait. 15 jaar van zijn leven heeft hij eraan besteed, als je al de jaren meerekent dat hij het idee heeft laten rijpen. Hij wil evenwel nog een project volbrengen met zijn archief aan oude foto’s. De komende jaren wil hij een drieluik uitgeven over rebelse vrouwelijke muzikanten, die over een periode van drie jaar moet uitkomen. Het eerste deel zal gewijd zijn aan Siouxsie, het tweede deel aan Debbie Harry (van Blondie) en het derde deel aan verschillende vrouwelijke muzikanten. We zien wel wat ervan komt.
De voorstelling van het addendum van Philippe Carly op deze mythische plek moest wat meer om het lijf hebben dan enkel een speech van de auteur, en dus werd er ook een verrassingsact voorzien. De aanwezigen weten op voorhand niet wie dat zal zijn, maar ik wel. Ik ben er immers op uitnodiging van de groep. Ground Nero mag het podium betreden. Een mooie keuze, want deze groep heeft wortels in de jaren 80 – zanger Gwijde en gitarist Nomad speelden toen al in verschillende groepen – en blijft trouw aan de muzikale normen die dat decennium groot maakten.
Het moet een overweldigend gevoel zijn om te mogen optreden in dezelfde zaal als Joy Division, dag na dag 40 jaar na hun optreden hier. De groep laat ook meermaals weten ‘zeer vereerd’ te zijn, en het gebeuren zelfs ‘iconisch’ te vinden. Tot mijn verrassing openen ze met ‘Run From Your Relatives’ van hun eerste ep ‘Beyond’. Een verrassing omdat ik had verwacht dat ze vooral werk zouden spelen hun recente langspeler ‘Divergence’, die heel goed ontvangen is (zeker bij Dark Entries). Doch meteen erna spelen ze ‘Jabez’ uit hun nieuweling, en eigenlijk wisselen ze nog een tijdje oud en nieuw werk af.
Het optreden is tot in de puntjes afgewerkt, zowel muzikaal als wat de achtergrondprojecties betreft. Het is opmerkelijk dat het zo goed klinkt, want de groep gaf in een interview met dit magazine toe heel wat sporen en geluiden in zijn muziek verwerkt te hebben. Nu moeten ze het doen met slechts één gitaar en één bas, en uiteraard synths en drummachine op de achtergrond. Toch klinkt het geluid even vol als op de plaat.
Als de groep ‘Heaven Sent’ speelt, één van hun vroegste nummers die evenwel pas op de laatste plaat ‘Divergence’ verscheen, moet ik denken aan Tuxedomoon en hun ‘Creatures of the night’ die zo onlosmakend met deze zaal verbonden zijn. Het optreden is een gepast hommage aan deze mythische plek en zijn geschiedenis, wat nog versterkt wordt als achteraf dj Blackmarquis nog muziek uit de hoogdagen van de Plan K speelt vergezeld van de foto’s van Philippe Carly.
Setlist Ground Nero: Run From Your Relatives / Jabez / Karoshi / Dark Descent / Litany / Arctic / Divergence / Alacrity / Today No Day / Heaven Sent / Plethora
Geen opmerkingen:
Een reactie posten