Orde en chaos. Bestaat muziek niet daarin om orde te scheppen in de chaos van geluiden die op ons afkomt, om herhaling en herkenbaarheid te veroorzaken? Of wordt het pas boeiend als je de luisteraar net weer verrast door hem met onverwachte geluiden, harmonieën en ritmewissels te confronteren?
De makers van deze plaat zoeken de confrontatie tussen orde en chaos bewust op. Ze houden evenveel van mathematica als van toeval. Mathematisch is dat de twee zijdes aan twee verschillende muziekensembles gewijd zijn die elke keer uit vier componisten bestaan en ook vier stukken aanbrengen die elk bijna exact vijf minuten duren. Anderzijds bevinden ze zich in de traditie van de hedendaagse muziek, waarin onder meer met atonaliteit en het incorporeren van toevalsfactoren in de muziek geëxperimenteerd wordt.
Twentytwentyone is een ensemble dat in 2005 in de Litouwse hoofdstad Vilnius opgericht werd. Het viertal werkt hoofdzakelijk met laptops, maar ze gebruiken bij gelegenheid ook andere elektronische of akoestische instrumenten. Hun bijdrage - 'Treatise Trampoline' - is gebaseerd op ‘Treatise’, het belangrijkste werk van de avant garde componist Cornelius Cardew. Cardew heeft met ‘Treatise’ een partituur van 193 bladzijden afgeleverd bestaande uit lijnen, symbolen en geometrische en abstracte vormen die volledige vrijheid geven aan de interpretatie van de uitvoerders. Dit principe wordt door Twentytwentyone nog eens tot zijn uiterste gedreven door elke lid van hun gezelschap een aantal bladzijden uit het werk te laten selecteren en uitvoeren, en deze dan samen te brengen in een collectief nummer dat de nummers van de uitgekozen bladzijden draagt, bijvoorbeeld ‘18, 17, 8, 30, 76’. (Noteer dat ook Sonic Youth zich gewaagd heeft aan dit werk van Cardew op hun plaat ‘SYR4: Goodbye 20th Century’.)
Het is in deze context interessant om erop te wijzen dat Cardew zelf op een bepaald moment brak met de experimentele muziek, die hij als te elitair beschouwde, om meer politiek gemotiveerd werk te maken. De dogmatische maoïst ging zelfs zo ver om zijn voormalige leermeester af te vallen in zijn boek ‘Stockhausen serves imperialism’. Het is één van de paradoxen van de avant garde, die tot doel had om het maken van een nieuwe mens te bevorderen door het maken van nieuwe kunstvormen, maar vaak zaken produceerde die ontoegankelijk waren voor de achtergestelde volksmassa’s die het wilde emanciperen.
DIISSC Orchestra, aan de andere kant (en dan bedoelen we letterlijk de andere kant van de lp), is een kwartet dat opereert met originele Venta-syths uit de Sovjettijd. Daarenboven gebruiken ze graag oude platenspelers, chronometers en andere low-tech apparatuur om hun muziek bij te staan. Het ‘orkest’ bestaat in zekere zin om de muziek van de verschillende leden – of ook van buitenstaanders – te herwerken, en dat is ook exact wat ze op deze plaat doen. Omdat de plaat het tienjarig bestaan van DIISSC Orchestra moet markeren, was het werk van de groep in het afgelopen decennium het basismateriaal.
Deze plaat gaat over de paradox van de extreme doordachtheid en getheoretiseer over muziek en het feit dat je muziek toch nooit volledig kunt beheersen en dat je steeds afhankelijk bent van toevalsfactoren. Uit de uitgebreide toelichting bij de plaat leid ik af dat hij bewust op vinyl uitkomt omdat je met het gekraak van de naald eveneens een toevalsfactor in de muziek incorporeert.
Je kunt natuurlijk zo ver gaan om eender welk geluid op een geluidsdrager te brengen en als muziek voor te stellen, naar analogie met de ready-made van Marcel Duchamp. Uiteindelijk blijf je wel steeds met de vraag geconfronteerd: ‘is het aangenaam om naar te luisteren?’ En die vraag stel ik me nu ook. Bij de eerste beluistering zou mijn antwoord ongetwijfeld ‘neen’ zijn geweest. Maar kijk, ik heb de plaat meermaals beluisterd en heb ook de achtergronden van de projecten opgezocht, en het wordt effectief interessanter als je het concept kent. Zodus kan ik met volle overtuiging mijn eindoordeel vellen, en die luidt: mwa, ja, het is speciaal...
Meer info en luisterfragmenten’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten