zaterdag, oktober 20, 2007

30 jaar Tuxedomoon

Tuxedomoon viert zijn 30ste verjaardag. Dat deden ze door verleden week twee opeenvolgende avonden te spelen in de Brusselse beursschouwburg. Op de eerste avond speelden ze een selectie van hun beste nummers van de afgelopen drie decennia. Op de tweede avond stelden ze hun nieuwe plaat Vapour Trails voor. De groep stond borg voor twee avonden hoogstaande muziek, met een goed evenwicht tussen verassing en herkenbaarheid.

No Tears
Tuxedomoon ontstaat in 1977 in San Franscisco. Blaine L. Reininger en Steven Brown ontmoeten elkaar in een cursus elektronische muziek. Ze zijn onder de indruk van elkaars werk en organiseren een gemeenschappelijke jamsessie. Na een tijdje in los verband met leden van de linksradicale theaterformatie The Angels Of Light te werken, versterken gitarist Michael Belfer, drummer Paul Zahl en extra zanger Winston Tong de groep. Onder deze bezetting nemen ze in 1978 de ep No Tears op, tot op vandaag een cultplaat uit de elektronische avant-garde.

Na een breuk met The Angels Of Light (de theaterformatie vond de ‘punks’ van Tuxedomoon ideologisch verward) gaat Tuxedomoon op zoek naar nieuw personeel. Peter Dachert meldt zich enthousiast aan, en zal onder de naam Peter Principle de groep vervoegen. De mythe wil dat Principle slechts voor een paar optredens aangenomen werd omdat hij als enige over een werkende versterker beschikte. Hij is sindsdien één van de vaste groepsleden. Hij speelt voor het eerst mee op de in 1979 uitgegeven ep Scream With A View.

In 1980 brengt Tuxedomoon - gereduceert tot het trio Brown, Reininger en Principle - hun debuutplaat Half Mute uit. Hierop zijn de elementen aanwezig die vanaf dan het geluid van Tuxedomoon zullen typeren: elektronische ritmes, keyboards en effecten, de repetitieve bas van Principle waarover Brown en Reininger de vrije loop krijgen op respectievelijk sax en viool. De plaat wordt goed ontvangen. De groep kijkt al snel uit naar andere horizonten, met name naar Europa.

Victims of the Dance
Tuxedomoon gaat naar Londen om er Desire op te nemen, waarmee ze haar reputatie als nonconforme New Wave-formatie helemaal vestigt. Het enthousiaste onthaal in Nederland doet de groep beslissen om meteen naar Rotterdam te verhuizen. Ze beginnen er te werken aan hun Suite En Sous-Sol, een woordspeling op het keldertje waarin ze repeteren.

Als Maurice Béjart de groep vraagt om muziek te leveren voor een ballet geïnspireerd op het leven van Greta Garbo verhuizen ze naar Brussel, vanwaar ze de volgende jaren zullen opereren. De ambitie van Tuxedomoon om muziek te vermengen met theater en film begint vorm te krijgen. Divine van Béjart zal slechts één keer opgevoerd worden, maar Tuxedomoon zal de soundtrack apart uitbrengen. De plaat laat opnieuw een groep horen die een zeer eigen muzikale koers vaart.

Al snel volgt de uitgave van Suite en Sous-Sol, dat nog aparter is. De groep vermengt er haar experimenteel geluid met Marokkaanse instrumenten en ritmes. Er spelen ook een aantal Marokkaanse muzikanten op de plaat mee. Het geheel geeft een sfeer van vervreemding en paranoia weer van een multiculturele grootstad. (Ik denk hierbij steeds aan het aflopen van de Anspachlaan richting Zuidstation in Brussel, daar waar men zich afvraagt of men nog wel in België is.)

A Mystic Death
In hetzelfde jaar krijgt de groep een voorstel om mee een theatervoorstelling op te zetten in Italië: The Ghost Sonata van August Strindberg. Het doel om muziek, film en theater te verweven lijkt in dit project helemaal verwezenlijkt. Na eerst de soundtrack afgewerkt te hebben begint de groep aan de videobeelden die ze willen projecteren tijdens de opvoering. Het geheel moet echter onder grote tijdsdruk gebeuren en de groep wordt met vele tegenslagen geconfronteerd.

Van de geplande openluchtopvoeringen kunnen er slechts twee probleemloos doorgaan. Tuxedomoon is na afloop volledig opgebrand en de groepsleden zijn van elkaar vervreemd. Vijf maanden later zal Blaine L. Reininger de groep verlaten. In 1990, als Reininger de groep terug vervoegd heeft, wordt de sountrack van The Ghost Sonata verder afgewerkt en opgenomen, wat een uitstekende cd-uitgave oplevert.

Het duurt even voor de groep terug op adem komt. In 1985 staan ze er weer helemaal met Holy Wars. Deze voortreffelijke plaat wordt ook hun grootste commerciële succes. Om Reininger te vervangen zijn een aantal nieuwe muzikanten opgenomen, waaronder Luc Van Lieshout, die sindsdien een vaste waarde is in Tuxedomoon. Ze brengen in de tweede helft van de jaren ’80 nog twee platen uit: Ship Of Fools (1986) en You (1987).

In a manner of Speaking
In 1988 keert Blaine L. Reininger terug en gaat Tuxedomoon uitgebreid toeren. Ze brengen Pinheads On The Move uit, een compilatie van nummers uit hun beginperiode, en de eerder vermelde cd-versie van The Ghost Sonata. In 1997 gaat Tuxedomoon, waarvan de leden ondertussen over de wereld uitgezwermd zijn, opnieuw op tournee. Ze plannen een nieuwe plaat, maar verder dan een live-cd komen ze niet. De groep zal vanaf dan occasioneel samen spelen. In 2005 brengen ze hun eerste studioplaat in meer dan een decenium uit, Cabin In The Sky.

Nu is er ook een opvolger, Vapour Trails. De uitgave van de nieuwe plaat valt samen met de dertigjarige verjaardag van Tuxedomoon, en dat wordt gevierd met twee exclusieve concerten in de beursschouwburg van Brussel. Op het eerste concert blikken ze terug op hun rijk gevulde carrière, op hun tweede concert stellen ze hun nieuwe werk voor.

In retrospect – 11/10
Op het eerste concert stak de groep van wal met drie nummers uit hun Suite en Sous-Sol: Prelude, Allemande Bleue en Courante Marocaine. De Marokaanse muzikanten ontbreken, maar de groep weet in de huidige bezetting uitstekende versies te brengen. Het maakt van meet af aan duidelijk dat de groep niet zomaar de originele versies zal overnemen. Meteen volgt Some Guys, van de commercieel meest succesvolle plaat Holy Wars.

Reininger, die traditioneel de rol van lolbroek op zich mocht nemen, had zich voorgenomen om geen nummers meer aan te kondigen, maar kon het niet laten om voor de aanvang van Litebulb Overkill te verduidelijken dat dit het allereerste nummer was dat de groep samen geschreven had, exact 30 jaar geleden.

Volgen nog: Atlantis, The Cage, Time To Lose… Brown vermeldt dat veel van dit werk in Brussel geschreven is. Ongetwijfeld de reden waarom het verjaardagsconcert hier moest plaatsvinden. Bruce Geduldig mocht de optredens van een origineel visueel aspect voorzien aan de hand van video, lichtspel en allerhande spitsvondigheden. Desire, van de gelijknamige cultplaat uit 1981 werd opgevoerd en ook uit de eerste plaat Half mute werden verschillende nummers gespeeld. Als bisnummers kregen we nog This Beast, Luther Blisset en Egypt, afsluiters van een uitstekend concert.

The new album – 12/10
De opzet van de tweede avond was iets gewaagder, en er kwam dan ook minder volk opdagen. Ikzelf had verwacht dat ze de nieuwe plaat integraal zouden spelen, maar de groep had het breder opgevat. Ze speelden nummers uit de laatste drie cd’s: Cabin in the Sky uit 2005, Hotel Bardo Soundtrack uit 2006 en het gloednieuwe Vapour Trails.

De avond voordien kwam veel werk uit de tijd dat de hele groep in Brussel verbleef. Voor de nieuwe Tuxedomoon de wereld een dorp geworden. De leden leven in Athene, Mexico, New York, San Franscisco en Brussel. Cabin in the Sky werd in Italië opgenomen, Hotel Bardo in San Fransisco en Vapour Trails in Athene, in een studio met zicht op het acropolis. Ook de muziek klinkt meer dan ooit internationaal, met naast het Engels ook plaats voor Grieks (Big Olive), Italiaans (verschillende nummers uit Cabin In The Sky) of Spaans (Muchos Colores, gebaseerd op een tekst van de Zapatistische rebellenleider Subcommandante Marcos).

Met uitzondering van Cabin in the sky had ik het nieuwe materiaal amper gehoord en kon ik dus onbevooroordeeld naar het optreden gaan. Verassend genoeg vond ik de instrumentale nummers uit de Hotel Bardo Soundtrack de beste nummers van de avond. Deze nummers zijn eigenlijk ontstaan uit muziekimprovisaties tijdens de optredens van de afgelopen twee jaar en zijn uitzonderlijk uitgegeven in the Made to Measure-reeks van het Brusselse Crammed Records.

Effervescing
Het Crammed-label had Tuxedomoon in 1985 met open armen ontvangen en meteen via een speciaal opgerichte subafdeling het volledige werk van de groep heruitgegeven. Het verdiende terecht veel waardering door in de jaren ’80 artiesten van over de hele wereld te laten samenwerken aan letterlijk grensloze muziek. De Made to Measure-reeks werd gestart om experimentele instrumentale samenwerkingen te organiseren tussen de artiesten van het label. De reeks werd eigenlijk al afgesloten, maar voor Hotel Bardo werd nog een uitzondering gemaakt.

De nieuwe plaat Vapour Trails komt ook uit in een box met een extra live-cd en onuitgegeven werk op cd en dvd. De dvd maakt een hoop filmarchief uit de jaren tachtig voor het eerst op dvd beschikbaar. Het interessantste is zonder twijfel de vernieuwde filmversie van The Ghost Sonata. Nadat de groep besloten had van het oorspronkelijke stuk van Strindberg enkel de naam en het fin de siècle-gevoel over te houden, gingen ze op zoek naar vernieuwende ideeën voor de toneelopvoering. Winston Tong kwam met het voorstel om elk groepslid zijn eigen zelfmoord te laten regiseren. Later besloot de groep er een ‘opera zonder woorden’ van te maken. Er werden filmopnamen gemaakt om tijdens de opvoering af te spelen, en ook de opvoeringen werden gefilmd.

Van deze opnamen was in de jaren ’80 al een video uitgegeven, maar nu werden de videobeelden herwerkt op de geluidsband die in 1990 opgenomen werd, de officiële cd-uitgave van The Ghost Sonata. Op deze dvd kan je dus zien hoe Blaine Reininger zich doodzuipt, hoe Steven Brown zich ophangt nadat hij in een glazen bol de aftakeling van zijn lichaam aanschouwt, hoe Peter Principle een actrice die door zwarte magie in een fles geschrompen is opdrinkt en zo zichzelf vergiftigt…

The Electronic Ghost
De dvd bevat ook nog wat oude beelden uit de beginperiode van eind jaren ’70 die best onderhoudend zijn. Daarnaast heb je recht op alle videoclips die gemaakt zijn in de hoop ooit op MTV gespeeld te worden, maar nooit vertoond zijn op eender welke zender, plus nog wat live opnames en reportages. In totaal is dat bijna drie uur film waarvan de kwaliteit weliswaar varieert, maar die toch fijn zijn om te hebben.

In de box zit ook een cd met onuitgegeven werk. De nummers zijn zo gekozen dat ze een overzicht geven van de hele carrière van Tuxedomoon, al komt het gros van het materiaal uit de jaren ’70 en ’80. Voor de verzamelaar is dit eveneens een leuke toegift. Tenslotte krijg je een live-cd van het concert dat Tuxedomoon eerder dit jaar deed. Deze cd komt erg overeen met het optreden van verleden vrijdag. Ikzelf vind de live-uitvoeringen op het concert en op deze cd eigenlijk beter dan de nieuwe studio-opnames.

Voor de verjaardag van de cultgroep werden de fans behoorlijk in de watjes gelegd. Twee optredens en een cd-box. Men gaat ervan wensen dat de groep nog vaak verjaart. Een gelukkige verjaardag dus en hopelijk nog meer van dat.