maandag, juni 13, 2005

Which one is Pink?

Saint Bob, alias Bob Geldof, is wel degelijk in staat om wonderen te verrichten. Hij had ons eerder al verbaasd door een wereldhit te schrijven voor een voor de rest erg middelmatige groep (I don’t like mondays van zijn voormalige groep The Boomtown Rats). In de jaren 80 organiseerde hij het groots opgezette Live Aid-benefietconcert, waarvoor David Bowie, Dire Straits, The Rolling Stones, Bob Dylan en vele andere grote namen hun bijdrage leverden aan de strijd tegen de honger in Ethiopië. Hij doet het bovendien vandaag nog eens opnieuw met live 8, dat de G8 wilt aanzetten tot de afschaffing van de schuld van derdewereldlanden. The Cure, Paul Mc Cartney, U2 en R.E.M. zijn een aantal van de groepen die toegezegd hebben. Maar hoe indrukwekkend ook, dit alles is nog menselijk. Voor het bericht dat vandaag wereldkundig gemaakt werd moet Geldof wel degelijk over bovennatuurlijke krachten beschikt hebben. Voor Live 8 zal, voor het eerst in meer dan twintig jaar, de legendarische incarnatie van Pink Floyd samen spelen. Dat betekent: inclusief bassist Roger Waters, die jarenlang een verschrikkelijk bittere vete uitvocht met de rest van de groep.

Pink Floyd ontstaat in 1966 als Roger Waters, Richard Wright en Nick Mason, drie studenten architectuur aan de Polytechnic School van Londen, samen met wat vrienden een rockgroepje oprichten. Dat groepje split al snel, maar wordt al even snel terug opgericht met Syd Barrett als spil. Deze laatste componeert in de begindagen bijna al het werk en weet met Pink Floyd snel een reputatie te verwerven als geschifte psychedelische rockgroep. Pink Floyd heeft hits met Arnold Layne en See Emily Play, en de naam Syd Barrett wordt vaak in één adem uitgesproken met het woord ‘genie’. Maar Syds druggebruik neemt gigantische proporties aan. Naar verluid verkeert hij een volledig jaar onder invloed van LSD. Neemt hij zelf niets, dan iss er wel altijd iemand in de buurt die heimelijk iets in zijn glas stopte. Hij is al snel niet meer in staat om normaal te functioneren, en David Gilmour wordt aangetrokken als extra gitarist om de groep live bij te staan. Reeds in die tijd heeft Pink Floyd een spectaculaire lichtshow met aluminiumplaten op de achtergrond die het licht reflecteren en de muzikanten quasi-onzichtbaar maken. Met Syd gaat het verder bergaf en hij maakt de anderen steeds meer het leven zuur. Op een avond laat Roger Waters de andere bandleden weten dat het genoeg geweest is en dat het geen zin heeft om Syd nog af te halen voor het geplande concert. Iedereen stemt in en de groep zal van dan af in zijn meest bekende bezetting hebben, met Roger Waters op bas, David Gilmour op gitaar, Richard Wright op de toetsen en Nick mason op drums.

Met Syd Barrett zal het van kwaad naar erger gaan. Hij is psychisch helemaal van de kaart en leeft onder constant medisch toezicht. Hij mag nog een nummer bijdragen aan de tweede plaat van Pink Floyd - A Saucerful of Secrets - en zal daarna nog drie soloplaten opnemen met de hulp van de andere groepsleden. David Gilmour heeft later uitgebreid verslag gemaakt van het verloop van de opnames. Syd werd op een stoel gezet met een akoestische gitaar, en men liet hem zijn ding doen. Achteraf beraadslaagden de anderen of ze nog iets zouden kunnen toevoegen aan de nummers, en dan werden de andere instrumenten opgenomen. De meeste nummers bleven enkel Syd en zijn gitaar. Later zou Syd zich enkel nog bezighouden met het kweken van cactussen en zonder enig besef leven van hetgeen zich rondom hem afspeelt. Of zijn geestestoestand enkel te wijten is aan zijn overmatig druggebruik, of ook aan een aangeboren afwijking – volgens sommigen is hij schizofreen – blijft een volkomen raadsel. Hij leeft nog steeds in Cambridge en beseft vaagjes dat hij ooit een bekende rockster was.

De nieuwe Pink Floyd zal zich heroriënteren naar symfonische rock, met lang uitgerokken nummers die uit verschillende sequenties bestaan en veel ruimte bieden voor solo’s. De dubbelaar Ummagumma zal wellicht de geschiedenis ingaan als een van de vreemdste platen aller tijden. Deze bestaat uit een live-plaat en een studioplaat waarop de groepsleden zich helemaal laten gaan. ‘Deze plaat is zo saai dat je je baard kan horen groeien terwijl je ernaar luistert’, schrijven de critici. Atom Heart Mother en Meddle weten het iets subtieler aan te pakken, en de populariteit van de groep groeit enorm. Met The Dark Side of the Moon weet Pink Floyd de verkooprecords te breken. Het megasucces is des te opmerkelijker daar Pink Floyd sinds het vertrek van Syd Barrett geen enkele single heeft uitgebracht, en zelfs niet één potentiële hit heeft gemaakt. Ze maken ellenlange nummers met eindeloze instrumentale stukken. Verder cultiveert de groep een absoluut non-imago. Ze geven amper interviews, komen niet op televisie en blijven zelfs tijdens hun optredens wat op de achtergrond door de lichtshow en de filmprojecties.

Maar stilaan wordt het ook voor de buitenwereld duidelijk dat de verschillende ego's binnen de groep wel eens willen botsen. Op Wish You Were Here heeft Roger Waters alweer alleenrecht op het schrijven van teksten. Van Animals weet hij een conceptplaat te maken dat losjes gebaseerd is op The Animal Farm van George Orwell. Zijn teksten geven geen hoogstaand beeld van de mensheid, maar het is desalniettemin een indrukwekkende plaat. Tot op dit punt blijven de andere bandleden nog een stevige vinger in de pap hebben. Maar Waters zal van dan aan het laken helemaal naar zich toetrekken. Na een rustperiode stelt Waters twee demo’s voor aan de groep. De ene noemt ‘The Pros and Cons of Hitchhiking’, de tweede ‘The Wall’. Het gaat om twee projecten voor conceptplaten die Waters wilt uitwerken, en de groep mag er één van uitkiezen. De bandleden kiezen voor The Wall. Waters zal voor het overgrote deel van die plaat tekst en muziek leveren. Het wordt een uiterst ambitieuze conceptplaat over een artiest die zich door alle tegenslagen van het leven steeds meer in zichzelf keert. Zijn bemoeizieke moeder, zijn gefrustreerde leraars, zijn begripsloze vrouw… het zijn allemaal stukken van de muur die hij rondom zich bouwt. Hij ontpopt zich tot een volksmenner die de wereld rondom hem tiranniseert, tot hij ter verantwoording wordt geroepen en men de muur rondom hem afbreekt. De plaat speelt subtiel met referenties naar de Tweede Wereldoorlog en naar de Koude Oorlog, en weet daardoor des te meer te imponeren.

The Wall wordt een immens succes, en dat in een tijd waarin punks het te kakken zetten van megagroepen als Pink Floyd tot volkssport hadden uitgeroepen. Er wordt zelfs een single uitgebracht - voor het eerst sinds Syd Barrett uit de groep is gezet. Another Brick in the Wall wordt een hit, en als het nummer gezongen wordt door stakende zwarte studenten in Zuid-Afrika en daarna door het apartheidsregime verboden wordt, is Roger Waters helemaal in de wolken. Midden in het tijdperk van de punk weet hij commercieel succes en politieke relevantie te combineren, en dat met een afgeschreven mastodontgroep als Pink Floyd! The Wall duikt vandaag de dag nog steeds op in alle lijstjes met de beste platen aller tijden, en het is naar mijn mening de meest geslaagde conceptplaat die er bestaan, met een duidelijk verhaal doorheen de plaat en hopen naar elkaar verwijzende gegevens.

Maar de plaat laat ook zware sporen na op de groep. Waters, die tijdens het schrijven van The Wall zwaar depressief is, beslist welke nummers op de plaat komen en zelfs wie op welk nummer mag spelen. Enkel Gilmour weet nog enige invloed te behouden en mag als enig ander lid van de groep een paar eigen nummers bijdragen tot de plaat. Niet lang na The Wall zet Waters Richard Wright aan de deur. Hij schrijft op zijn eentje The Final Cut, wederom een zwaarmoedig conceptalbum vol verwijzingen naar de Tweede wereldoorlog. Tijdens de opnames van de plaat wordt heel wat afgevochten tussen de groepsleden. Waters verklaart nadien dat men de spanning in de studio kan horen in zijn stem. De naam van de plaat is alleszins goed van toepassing, want als Waters een jaar later The Pros and Cons of Hitchhiking uitbrengt onder zijn eigen naam, sterft Pink Floyd een stille dood. Even toch.

In 1985 zegt Waters zijn contract met de manager van Pink Floyd op en kondigt hij officieel aan dat hij de groep verlaat. Een jaar later komen David Gilmour en Nick Mason terug samen en beginnen ze muziek op te nemen die ze onder de naam Pink Floyd wensen uit te brengen. Het is het begin van een vete die jarenlang zal aanslepen. Roger Waters vindt dat Pink Floyd afgedaan heeft en dat de anderen de naam niet mogen gebruiken van de groep waarvoor hij jarenlang de voornaamste songschrijver was. Er komt een rechtszaak van en uiteindelijk krijgen Gilmour en Mason het recht op de naam. Ze nemen A Momantary Lapse of Reason op, een plaat die schraal aandoet in vergelijking met het eerder werk van Pink Floyd, maar desalniettemin een zeker succes geniet. Richard Wright speelt er als sessiemuzikant op mee en zal later terug volwaardig lid worden van Pink Floyd. De vete met Roger Waters is daarmee niet gedaan en zal zelfs hilarische proporties aannemen, met hopen verwijten over en weer, Waters die naar Pink Floyd verwijst als ‘another band’ die eindeloos zijn eigen nummers blijven naspelen, of nog met songs die verschillende credits krijgen naargelang ze op de live-cd van de ene of de andere partij verschijnen. Pink Floyd gaat uitgebreid toeren met een hoop extra muzikanten en alweer is er een rechtszaak over de auteursrechten. Geruchten gaan dat Waters tot 40% van de opbrengsten opstrijkt. Niet niets, want de tournee van 1994, na The Division Bell, brengt 2 miljard dollar op.

De nieuwe Pink Floyd mag dan al veel succes hebben, voor veel fans blijft de periode met Roger Waters het artistiek hoogtepunt van de groep (al blijft er hier en daar een enkeling beweren dat enkel Syd Barrett degelijke dingen heeft gemaakt met Pink Floyd). Gezien de jarenlange verwijten over en weer leek het voor iedereen onmogelijk dat er ooit een reünie zou komen van Pink Floyd met Roger Waters. De eerste geruchten van dergelijke reünie voor Live 8 werden op de fansites met hoongelach onthaald. Maar kijk… vandaag is het officieel. Pink Floyd zal op Live 8 optreden met Waters, Gilmour, Wright en Mason broederlijk naast elkaar. Hoe kreeg Bob Geldof dat voor elkaar? Hij had in het verleden al nauwe banden gehad met de groep. Geldof mocht het hoofdpersonage Pink neerzetten in de verfilming van The Wall in 1982, een nachtmerrieachtige musical waarin stukken film en tekenfilm elkaar afwisselen. In 1985 zou David Gilmour, als enig lid van een in ontbinding verkerende Pink Floyd, deelnemen aan Live Aid (in de begeleidingsgroep van Brian Ferry). Geldof nam contact op met de verschillende leden van Pink Floyd, en blijkbaar heeft Waters als eerste de beslissing genomen om de reünie een kans te geven. Na telefonische contacten stapten de anderen mee.

Zullen de verschillende groepsleden het een heel optreden uithouden zonder al vechtend over het podium te rollen? U mag er vanaf nu uw geld op gaan inzetten. Zal Pink Floyd na Live 8 nog extra optredens geven in deze legendarische bezetting? Dit wordt voorlopig in alle toonaarden ontkend, al zou het zeker lucratief zijn. Vele fans zouden deze groep maar wat graag aan het werk zien. The Velvet Underground begon ooit na een eenmalige reünie aan een wereldtournee. Het is onwaarschijnlijk maar niet onmogelijk dat ‘le Floyd’ dezelfde beslissing zou nemen. Iedereen houdt het voorlopig bij een éénmalig optreden. Zou Pink Floyd nieuw materiaal kunnen opnemen samen met Roger Waters? Dit lijkt volledig utopisch. Waters zou bij plannen voor nieuw materiaal zeker de creatieve leiding opeisen, en het is quasi-onmogelijk dat de andere leden hiermee zouden instemmen. Bovendien is Waters nooit echt van zijn mening afgeweken dat Pink Floyd creatief dood was na zijn vertrek in 1985. Samen een optreden geven voor een goed doel is iets heel anders dan uitgebreid touren en zeker als nieuw materiaal opnemen. Aan de andere kant was het bericht dat Pink Floyd ooit weer met Roger Waters zou optreden tot op een paar dagen geleden ook erg ongeloofwaardig. Men weet dus maar nooit…


Brain damage (Roger Waters)

The lunatic is on the grass
The lunatic is on the grass
Remembering games
And daisy chains and laughs
Got to keep the loonies on the path

The lunatic is in the hall
The lunatics are in my hall
The paper holds their folded faces to the floor
And every day the paper boy brings more

And if the dam breaks open many years too soon
And if there is no room upon the hill
And if your head explodes with dark forebodings too
I'll see you on the dark side of the moon

The lunatic is in my head
The lunatic is in my head
You raise the blade
You make the change
You rearrange me 'till I'm sane

You lock the door
And throw away the key
There's someone in my head, but it's not me

And if the cloud bursts thunder in your ear
You shout and no one seems to hear
And if the band you're in starts playing different tunes
I'll see you on the dark side of the moon

Geen opmerkingen: