WGT Leipzig 2015: Waar goths thuis zijn

30 april 1988. Een twintigtal goths spreken af in Café Heider in Potsdam om walpurgisnacht te vieren. Maar in plaats van 20 aanwezigen zijn zowat 150 goths uit heel de DDR - het toenmalige communistische Oost-Duitsland - en zelfs uit West-Berlijn toegestroomd in het cafeetje dat vooral bekend staat om zijn kleinkunstoptredens. Een opmerkelijke opkomst, want volledig door mond-tot-mond reclame verwezenlijkt, zonder hulp van internet of gsm’s. Bedoeling was om de nacht in de ruïnes van de Belvédère op de Pfingstberg te vieren, maar daar dacht de Oost-Duitse Volkspolizei anders over. Ze arresteerden het grootste deel van de opgekomen ‘Grufties’. Enkelen wisten zich in de bossen te verschansen en het heidense feest ging uiteindelijk met een vijftigtal goths door.

Wat heeft dit met het WGT in Leipzig te maken? Wel, de samenkomst in Potsdam wordt vaak beschouwd als de voorloper van het Wave-Gotik-Treffen. Het bewees immers dat er een grote scène was in de DDR die gemakkelijk gemobiliseerd kon worden. Als in 1992 - na de val van de muur en de hereniging van Duitsland - het eerste WGT plaatsvindt in Liepzig - intussen de officieuze hoofdstad van de beweging - kwamen zowaar 2000 goths af, opnieuw enkel door mond-tot-mond reclame. En zo ontwikkelde zich het grootste gothic-festival ter wereld, dat tegenwoordig zo’n 20.000 bezoekers per jaar ontvangt. Een vierde daarvan komt uit de omgeving van Leipzig, een groot deel uit Duitsland, maar landen als België en Nederland zijn ook goed vertegenwoordigt, en ja, er komen zelfs mensen uit de VS, Japan, Brazilië en andere exotische landen. Er gaan dit jaar niet minder dan 221 optredens door. Daarnaast kun je er nog fuiven, lezingen, tentoonstellingen en klassieke optredens bijwonen op niet minder dan 55 locaties over de hele stad.

En uiteraard zijn wij ook steeds van de partij. We hebben een hotelletje geboekt in Plagwitz, een voormalige industriële wijk die nu uitblinkt in creativiteit met kunstcentra, kraakpanden, muurschilderingen, alternatieve cafés en cinema’s. In één van die cinema’s vindt trouwens op de dag voor het WGT een voorstelling plaats van de neoklassieke groep Bacio di Tosca. De avond begint met een biografisch overzicht van het project, waarbij onder meer de clip ‘Einer Toten’ gespeeld wordt, opgenomen in de crypte van het Völkerschlachtdenkmal op het WGT 2008.

En daar knelt het schoentje. Sindsdien heeft het WGT ondanks herhaaldelijk aandringen geen aandacht meer besteedt aan Bacio di Tosca. Deze leggen zich daar niet bij neer en organiseren zelf hun evenement. Wie de groep een beetje kent weet dat het niet gewoon een optreden kan zijn. Neen, laat het maar een vertoning zijn van 'Nosferatu, eine Symphonie des Grauens', een stukje filmgeschiedenis door Friedrich Murnau uit 1922, magistraal begeleid op piano door Demian Ewig. Het tweede deel van de avond bestond uit een optreden van Bacio di Tosca zelf. Ik vond het spijtig dat ze niet van de aanwezigheid van een uitstekende pianist gebruik maakten om een paar nummers akoestisch te brengen, maar verder niets dan lof voor de prachtige composities en de zang van Dörthe Flemming.

Op de eerste dag… gothic rock

De officiële eerste dag vangt aan met het halen van onze armbandjes aan de Agra. Daar bevindt zich het kloppend hart van het festival en spelen de grootste namen. Het ligt echter een behoorlijk eindje van het stadscentrum. Gedurende de hele tocht zien we steeds meer extravagante goths opduiken, aan elke bushalte, in elke eetgelegeheid of gewoon op straat. Eens deze administratieve formaliteit geregeld is bewegen we ons naar het heidens dorp, op wandelafstand van de Agra. Het is de enige plek waar nu al muziek is en bovendien kun je er heerlijk (vegetarisch) eten. De middeleeuwse markt is nog uitgebreider dan de afgelopen jaren, en na het aanschaffen van de broodnoodzakelijke maliënkolders en ivoren drinkbekers vertrekken we richting Clara Zetkin Park, alwaar de Victoriaanse Picknick plaatsvindt. Wat ooit begon als een gezellig onderonsje van victoriaanse goths is intussen uit zijn voegen gesprongen. (In die mate dat de oorspronkelijke initiatiefneemster - onze landgenote Viona Illegems - een meer intiem evenement organiseert op een andere locatie.) Intussen bezoeken al meer dan duizend victorianen, steampunks en andere feeërische of monsterlijke creaturen de victoriaanse picknick. We genieten niet enkel van de fantastisch ogende deelnemers, maar ook van het optreden van de Duitse neoklassieke groep Diodati, die deze zonnige namiddag op deze prachtlocatie ten baat heeft genomen om een akoestische set te spelen.

We hunkerden al langer naar een flinke dosis gothic rock, en dan is de Felsenkeller - één van de 55 locaties - de juiste plaats. Deze is vandaag volledig aan dit subgenre gewijd. Sweet Ermengarde mag de aftrap geven en doet dat lekker hard met scherpe gitaren, dreunende drums en de sinistere grafstem van Kuba Achtelik. Het Duitse PostScriptum speelt niet echt gothic rock, maar heeft er soms wel iets van weg. Ze zijn geen uitschieter, maar zijn evenmin misplaatst op de affiche. De Fransen van Soror Dolorosa zijn wel uitschieters. Bij hen hoeft het niet altijd snel te gaan. Ook langzaam opbouwende en meeslepende nummers horen tot hun repertoire. Ik heb hun muziek ooit omschreven als een mengeling van woede en wanhoop, en ik zie nog steeds geen betere omschrijving. Een zeer intens optreden.

Two Witches is - anders dan de naam doet vermoeden - een groep met een mannelijke zanger. We kennen hen vooral als de oorspronkelijke groep van Anne Nurmi vooraleer ze lid werd van Lacrimosa. Ik herinner me dat ik destijds niet erg onder de indruk was van hun muziek. Maar nu hebben ze een nieuwe cd uit en is het misschien tijd voor een herkansing. Wel, de vrouwelijke leden lijken nog steeds eerder om hun uiterlijk aangeworven dan om hun muzikale prestaties en de muziek wordt strak gespeeld maar bulkt nog steeds van de cliché’s. Tot daar de herkansing. Dan kijken we nogmaals naar Nosferatu, maar deze keer naar de groep. Ze waren één van de vaandeldragers van de tweede golf Britse gothic rockers in de jaren 90. Het is het eerste optreden met hun nieuwe zangers: Tim Vic en Gonzo, een oudgediende van Love Like Blood. Tim Vic wil zich niet laten kennen en treedt op met een zonnebril, een klak en een baardje. Gonzos bijdrage blijft beperkt tot ‘Within The Realm Of A Dying Sun’, een oude hit van Love Like Blood die ook een tweede keer als bisnummer dienst kan doen aangezien de nieuwe groep - Gonzo maakt nog maar vier maanden deel uit van de groep - blijkbaar niet veel meer materiaal gerepeteerd heeft dan hier voorgesteld.

Op de tweede dag… deathrock en minimal wave

Concerten beginnen in Leipzig niet zo vroeg. Maar goed ook, want er valt veel meer te beleven dan enkel optredens. Op de Agra kun je bijvoorbeeld terecht om inkopen te doen op de gigantische markt. Of om extravagante goths te fotograferen, want daar lopen er heel wat van rond: deathrockers, cybers, steampunkers… En om een gezonde hap te verorberen. Want het festivaleten beperkt zich hier niet tot een friet met mayonaise of een hamburger. Neen, hier vind je pizza’s, Aziatische maaltijden, barbecue en heel wat vegetarische opties (groentepannetjes of de gerechten van Vegetarisch im Berlin). De drankjes lijken op het eerste zicht iets duurder, maar dat komt omdat je er steeds pand op betaalt, een som van twee euro die je netjes terugkrijgt als je je beker terugbrengt, en waarmee het festivalterrein erg proper blijft in vergelijking met wat we in België gewoon zijn.

De eerste groep die we vandaag aan het werk zien is Döppelgänger (in de Täubchenhal, een heel mooie zaal waar deathrockers thuis zijn). Ze zijn wellicht de bekendste deathrock/postpunk formatie uit Rusland, maar desalniettemin niet echt uitzonderlijk. Wie interesse heeft in Russische postpunk kan beter wat opzoeken van Kino of Notchnoi Prospect. En wie meer experimentele dingen zoekt doet een goede zaak met Theodor Bastard, Lamia Vox of Moon Far Away. De zanger van Ghost of Dawn, Duitse deathrockers, ziet er werkelijk indrukwekkend uit met zijn spiezige hanekam van minstens 40 cm hoog. Het optreden is niet enkel visueel aantrekkelijk. Ook muzikaal is het bijzonder sterk. Alhoewel Ghost of Dawn al sinds 1988 bestaat had ik nog niet van hen gehoord. Nu zal ik ze zeker nooit meer vergeten.

Deathrock, allemaal goed en wel, maar in Leipzig valt er nog veel meer te beleven. Minimal wave bijvoorbeeld, een genre dat al een paar jaar aan een steile opgang bezig is. In het Stadtbad kunnen we zien hoe de laatste lichting het ervan af brengt. En dat is indrukwekkend goed, zeker als we op het Franse duo Miniut Machine afgaan. Het concept is eenvoudig: melancholische en dansbare synths met daarbovenop vrouwelijke zang. Het resultaat is fantastisch. Automelodi stamt eveneneens uit Frankrijk en mikt op iets ritmischere nummers met melodische gitaar en mannelijke stem. Hoofdact is Agent Side Grinder uit Zweden, al was het maar omdat ze met zijn vijven zijn en een mix van electro en postpunk spelen. Ondanks de bezetting blijft het geluid minimaal. Het lijkt er soms op dat zanger Kristoffer Grip gewichtige dingen probeert te vertellen, maar ja, wie zal het zeggen… We begrijpen er alvast geen knijt van.

Op de derde dag… minimal wave en neoklassiek.

Met het bandje van het festival kun je ook gratis in verschillende musea terecht. En daar de optredens ook vandaag pas om 4-5 uur beginnen, lijkt ons dat een leuk alternatief. We kiezen voor het gerenomeerde museum voor beeldende kunst in Leipzig. Er loopt momenteel een tentoonstelling over Paul klee, een avant-garde schilder die verbonden was aan de Bauhaus (de kunststroming, niet de groep) en Der Blaue Reiter (opnieuw de kunststroming). Zijn werk werd door de nazi’s als ‘entartete kunst’ bestempeld en daardoor keerde de man terug naar zijn geboorteland Zwitserland. Er loopt ook nog een tentoonstelling van Klees geniale tijd- en landgenoot Max Klinger, naast een vaste kunstcollectie die van de Vlaamse meesters tot hedendaagse conceptuele kunst gaat.

Muzikaal gezien starten we in de Kuppelhalle, een vroegere communistische evenementshal dicht bij het Völkerschlachtdenkmal. Daar mag het Spaanse trio Ash Code de dans openen. Het WGT lijkt steeds een bekendere act als eerste te programmeren zodat het volk meteen komt opdagen. Nochtans is Ash Code nog maar twee jaar oud. De populariteit van het minimal wave genre en de draai die ze eraan geven om hun gevoelens van vervreemding en isolatie te uiten maakten hen op korte tijd erg populair. Maar eigenlijk verbreekt Ash Code de regels. Wie echt wil tellen in de minimal wave moet een duo zijn, zoals Schonwald uit Italië. Drumcomputer en synths zijn voorgeprogrammeerd, de zangeres speelt bas en de gitarist gitaar. Op die manier scheppen ze dromerige wave met een serieus jaren 80 gevoel. Of Keluar, al steken die erbovenuit omdat ze met iets ingewikkeldere ritmes experimenteren in een genre waar de meeste groepen zich tot een basis boem-tak-boem-tak beperken. En dan is er nog een troef van formaat: zangeres Alison Lewis die niet enkel een prachtverschijning is met een zalige warme stem, maar ook met dezelfde begeestering zingt als Anja Huwe van Xmal Deutschland destijds. Een overdonderend optreden.

 

Mijn vriendin waagt het om te zeggen dat al die wavegroepen toch erg gelijkaardig klinken. Tijd dus om het roer radicaal om te draaien. Gothic is immers meer dan bas-gitaar-drum of synth. De stadsschouwburg biedt bijvoorbeeld immer geraffineerde neoklassieke acts aan. Het Italiaanse Ashram bijvoorbeeld, die me erg doet denken aan landgenoten Corde Oblique, al is dit een trio waar virtuoze piano, viool en zang elkaar ontmoeten. Hoewel ze reeds sinds 1997 bestaan hebben ze nog maar twee platen uitgebracht. Maar momenteel werken ze aan een balletvoorstelling waardoor ze ook een paar balletdanseressen meegenomen hebben om het optreden visueel aantrekkelijker te maken. Wat op papier beter klonk dan live is Unto Ashes. Dit trio uit New York staat nochtans bekend om akoestische en darkwave uitvoeringen van zowel traditionele als eigen composities. Op hun laatste cd brengen ze covers van groepen als Sisters of Mercy, Covenant en Christian Death. Maar ze weten amper te begeesteren. De vele slaapliedjes missen hun doel niet, en wie niet indommelt verlaat tussen de liedjes door d de zaaall t… ter wiijlll… ... Hmmmm... Wat? Is het al gedaan? Tijd om ons bed op te zoeken.

Op de vierde dag… electro

De laatste dag beginnen we met een bezoek aan de gigantische gothic-markt aan de Agra. Bedoeling was om een uurtje uit te trekken om wat aankopen te doen. Maar u kent het wel: kleedje passen, nog eentje en nog eentje om dan uiteindelijk te beslissen en dan nog iets te moeten vinden dat erbij past. Daarna nog alle cd-standjes afgaan. We spenderen er uiteindelijk drie uur en meer geld dan we ons voorgenomen hadden. Niet dat we er spijt van hebben, want de uitzonderlijke keuze aan kledij, schoeisel, sieraden en cd’s vind je nergens anders. Aangezien we toch zo lang op de Agra zijn blijven plakken - en het heidens dorp door een miezerige regen minder aantrekkelijk geworden is - kijken we eens na wat de Agra-hal - de grootste concertzaal met een capaciteit van 5000 mensen - te bieden heeft.

Ik beslis om mijn vriendin te introduceren in de geneugten van de industrial-electro en onze favoriete electroredactrice eens flink jaloers te maken door naar Terrolokaust te gaan kijken. Ik verwachtte dat we al snel terug buiten zouden zijn, maar tot mijn verbazing is mijn vriendin danig onder de indruk van deze knappe en viriele jongemannen, die schriel afsteken tegen de nichterige goths die ze tot nu toe gezien heeft. U mag hier gerust uit afleiden dat Terrolokaust een groep is die het goed doet bij de vrouwtjes. En niet enkel bij hen, want ik zal eerlijk toegeven dat ook ik erg van het optreden genoten heb. Onze poging om daarna op tijd aan de stadsschouwburg te geraken om Die Kammer en QNTAL aan het werk te zien loopt op een sisser af. Als we toekomen staat er reeds een file voor de ingang en uit ervaring weten we dat het dan weinig zin heeft om aan te schuiven. Dus rijden we door tot de Moritzbastei, alwaar een aantal electrogroepjes spelen die zo slecht zijn dat ze niet eens het vermelden waard zijn.

We willen het WGT in schoonheid afsluiten en zoeken naar een alternatief. Diorama in de Felsenkeller? Daar hoeven we geen twee keer over na te denken. Zanger Torben heeft zijn ervaring als vriend en toetsenist van Diary of Dreams aange’Wendt’ om zijn eigen groep op fenomenale wijze naar de voorgrond van de darkwave-electro te stuwen. Zijn zwaarmoedige teksten en melodieën gaan gepaard met heel dansbare ritmes en zodoende zit de sfeer er vanaf het begin goed in. We krijgen zelfs een exclusief nummer uit de cd waar de groep momenteel aan werkt. Het optreden laat ons verbluft achter en we hunkeren nu reeds - eigenlijk al sinds vanochtend, alhoewel WGT 2015 toen nog aan de gang was - naar de volgende editie. Nog 362 dagen te gaan.

Fotos:

1. Diodati op de Victoriaanse picknick (Xavier Kruth)
2. MAGxico van Ghost of Dawn (Lioubov Melantchouk)
3. Meisje in het museum (Lioubov Melantchouk)
4. Hanekam in de Kuppelhalle (Lioubov Melantchouk)