Arbeid Adelt!: Best Of 3CD

Alles van Arbeid Adelt! verzameld in een box met drie schijfjes. Kon ik me een mooier nieuwjaarsgeschenk indenken? Wellicht niet! Het werd hoog tijd voor een heruitgave van dit klassiek materiaal, en deze box is gewoon verwennerij, voor de fans net als voor mensen die de groep nu pas ontdekken.

Arbeid Adelt! Ontstaat in 1981, als Marcel Vanthilt en Jan Vanroelen na een optreden van Siouxsie & The Banshees beslissen dat ze ook muziek kunnen maken. Een muziekinstrument beheersen is daarbij niet nodig, met synths of sax kan je immers allerlei geluiden produceren zonder dat je ooit één les notenleer hebt gehad. Het is de tijd van de new wave, en omdat Vanthilt graag met taal speelt en het sloganeske van de punk wil overstijgen kiest de groep van meet af aan voor Nederlandse teksten, waarvan de absurditeit - sterk geïnspireerd door surrealisme en dadaïsme - een waarmerk wordt van de groep.

Het geheel klinkt heerlijk geschift en kent zowaar meteen succes. ‘Ik sta scherp’ is een sterke debuutsingle, maar het hek is helemaal van de dam als ‘De dag dat het zonlicht niet meer scheen’ uitkomt in 1982. Het nummer catapulteert de groep naar de voorgrond van de Belgische scene. Maar blijkbaar kon John Terra - die iets ervoor een grote hit scoorde met een nummer met dezelfde titel en aanstoot nam aan de zin ‘de dag dat John met mijn vriend verdween’ - er destijds helemaal niet mee lachen.

Alle singles - de meesten verschenen nooit op een reguliere plaat - van de begindagen tot op heden zijn verzameld op het eerste schijfje van de box, dat de toepasselijke titel ‘ongeveer alles / 1981-2014’ meekreeg. In eerste instantie kiezen de heren voor pseudoniemen: David Salomon voor Vanroelen, en Max Alexander - later Max Georg Alexander, omdat de naam blijkbaar al gebruikt werd door een andere Max Alexander - voor Vanthilt.

Als Luc Van Acker de groep in 1983 vervoegt gaat men naar een hogere versnelling over. Jean-Marie Aerts wordt ingelijfd als producer en men duikt de studio in voor de opnames van ‘Jonge Helden’, een mini-lp dat een fenomenaal succes wordt en wellicht de plaat is waar Arbeid Adelt! de rest van de eeuwigheid om herrinerd zal worden. Het kan allemaal niet snel genoeg gaan, en hetzelfde jaar nog verschijnt ‘Le chagrin en quatre-vight’ - inclusief megahit ‘Lekker westers’ - dat misschien iets meer matuur, maar gelukkig nog lang niet volwassen klinkt. Deze twee meesterwerkjes vind je op het tweede schijfje van de box.

Wellicht ging het allemaal wat te snel, want ondanks het succes kiest Van Acker het hazepad. Hij zal hoge toppen scheren als gitarist van Schriekback, met zijn soloplaat ‘The Ship’ (bekend van de hit ‘Zanna’), met Revolting Cocks (met Al Jourgensen van Ministry en Richard 23 van Front 242), als producer van diverse artiesten en aan het roer van het ‘World Domination’-platenlabel, samen met Dave Allen van Schriekback.

Arbeid Adelt! ligt ruim een jaar plat op zijn gat, maar uiteindelijk worden gitarist Willy Willy en zangeres Dani Klein aangetrokken om Van Acker te vervangen. Het levert twee aardige singles op: ‘Stroom’ - blijkbaar geschreven naar aanleiding van een te hoog uitgedraaide elektriciteitsfactuur - en ‘Witte kom hie’, beiden alweer te vinden op de eerste cd. Verder komt het niet. De groep voelt zich niet serieus genomen door de platenfirma en houdt het voor bekeken. Willy Willy en Dani Klein hebben hier wel de kiem gelegd voor het wereldwijde succes van Vaya Con Dios. Willy Willy verliet deze groep echter al snel voor The Scabs, al dan niet omwille van een verbroken relatie met Klein.

Intussen bouwt Vanthilt verder aan zijn televisiecarrière. Hij had in het begin van de jaren 80 al furore gemaakt met zijn hilarische filmpjes voor Roodvonk, het jongerenmagazine van de Socialistische Omroep (SOM) en als lid van De Hermannen, een trio van Vanthilt, Bart Peeters en Hugo Matthysen dat regelmatig optrad in Villa Tempo op TV1. Hij werkt later ook voor de VPRO en in geen tijd is hij ‘VJ’ bij de beginnende muziekzender MTV, waarvoor hij naar Londen verhuist. Vanroelen maakt van zijn kant carrière in de reclamewereld.

In 1990 komen de drie oorspronkelijke leden terug bijeen, en ze beginnen meteen aan nieuwe nummers te werken. Het resultaat is ‘Des duivels oorkussen’, dat in 1991 verschijnt. Deze keer is er een ware kentering. Arbeid Adelt! incorporeert invloeden uit funk, jazz, pop en zelfs disco. Zelf vind ik dit het zwakste deel van de box, ook al bevat de plaat een aantal sterke nummers. De singles ‘Spannend’ en ‘Nergens heen’ krijgen veel airplay en de groep mag zelfs optreden op Tien Om Te Zien. Maar het succes blijft uit.

Vanthilt verlaat de groep om zich op zijn televisiewerk te werpen, terwijl Van Acker zich concentreert op andere projecten als Mussolini Headkick en Danceable Weird Shit. Vanroelen brengt in 1994 met de hulp van andere muzikanten (waaronder Luc Van Acker) ‘Noblësse Oblige’ uit onder de naam Arbeid Adelt!, maar deze werd om begrijpelijke redenen niet in deze box opgenomen. Dan wordt het voor lange tijd stil rond de groep.

Het leek wel of het er nooit van zou komen, maar in 2007 komt de groep in oorspronkelijke bezetting - Vanthilt, Vanroelen en Van Acker - samen om de 50^ste verjaardag van Vanthilt te vieren tijdens Theater Aan Zee. De groep wordt sindsdien regelmatig gevraagd voor reünieconcerten, maar het duurt nog even vooraleer er meer concerten volgen. In 2010 is het eindelijk zover. Arbeid Adelt! speelt op Sinner’s Day en wordt uitgenodigd om hun klassieker ‘Jonge Helden’ te spelen in de AB. Er worden tegenwoordig erg onvriendelijke dingen gezegd over de liveprestaties van Arbeid Adelt!, maar ik kan iedereen verzekeren dat ze toen schitterend waren, vooral in de AB.

Want op de derde schijf staat ook de liveregistratie van het optreden in het kader van de Rewind-reeks in de AB. De groep speelde de volledige 23 minuten van ‘Jonge Helden’, maar omdat dit misschien vrij weinig was voor een ‘avondvullend’ programma werd er nog een uitgebreid tweede deel aan toegevoegd waarin alle klassiekers opgevoerd werden, met gastoptredens van Willy Willy, Dani Klein en een blazersorkest dat door één of andere Luc Van Acker gedirigeerd werd en van ‘De dag dat het zonlicht niet meer scheen’ een absoluut uitzonderlijk moment maakte. Het is betreurenswaardig dat niet het hele optreden op cd is verschenen, maar deze opnames geven de energieke opvoering van die avond perfect weer.

En of er nog nieuw werk komt? Marcel Vanthilt beweerde in Peek-a-boo alvast van wel. In 2013 was er alvast een split-ep met BeNe GeSSeRiT - de Fm Bxl Ep - waarop twee nieuwe nummers preikten. Die vind je trouwens niet in deze box, maar die is zo al vol genoeg. Arbeid Adelt! is alleszins weer veel aan het optreden, en dat wijst erop dat ze ervoor gaan.

Heel wat van het materiaal op deze box was al jaren niet meer verkrijgbaar, en dus moet u zich verheugen om deze heruitgave. Het bevat een hoop klassiek werk van een groep die muziekgeschiedenis schreef. Uitgezonderd in het vrij onwaarschijnlijke geval dat u alle originele uitgaven in huis hebt - en dan nog - is het imperatief dat u deze verzameling in huis haalt. Uw geloofwaardigheid hangt ervan af!