Lacrimosa: ¡Viva la Revolución!, Essig-fabrik Keulen, 13/10/2012

Lacrimosa mag nog steeds gelden als één van de opmerkelijkste succesverhalen uit de gothic-scene van na de jaren 80. Aanvang jaren 90 maakten ze samen met Das Ich en Goethes Erben deel uit van de Neue Deutsche Todeskunst, een wat kunstmatige benaming om de nieuwe golf aan Duitstalige acts te bundelen die destijds de zwarte scene een nieuw leven inbliezen. Maar al snel sloeg Lacrimosa een heel eigen weg in, die van de symfonische gothic-metal. Ze wisten er een verbluffend wereldwijd succes van te maken.

Het voelt voor mij wat vreemd aan om op een Lacrimosa-concert te komen dat niet uitverkocht is. Al sinds 1997 heb ik geen enkele tournee van de groep gemist, en waar ze ook speelden leken ze steeds volle zalen te trekken. Niet dat er in Keulen geen volk was, maar Lacrimosa lijkt tegenwoordig vooral zijn harde kern aan trouwe fans aan te spreken.

Zou Lacrimosa over zijn hoogtepunt heen zijn? Heeft het een punt bereikt waarop mensen ondanks de verdiensten van de groep gewoon iets anders willen? Het zou kunnen, al geloof ik dat een project met dergelijke staat van dienst een blijver is. Voor mij is Lacrimosa ondertussen een stukje nostalgie en dat zal het vanaf nu voor steeds meer mensen zijn.

Maar nostalgie of niet, Lacrimosa heeft een nieuwe cd uit - Revolution - en dat is de aanleiding om nog eens een tournee te doen door Europa. België staat om één of andere erbarmelijke reden niet op het programma. Op naar Keulen dan maar, de meest nabijgelegen plek waar Lacrimosa wel speelt. Het bleek de verplaatsing meer dan waard te zijn.

 

Optredens beginnen zoals gewoonlijk met de Lacrimosa-intro, en dan volgt zoals wel vaker ‘Ich bin der brennende Komet’, een favoriet van menige fan waarbij Tilo Wolff al zingend zijn intrede doet terwijl de rest van de band reeds aan het spelen is. Lacrimosa speelt trouwens met ongeveer dezelfde groep als het hele afgelopen decennium, zij het dat Henrik Flyman - gitarist van de metal-groep Evil Masquerade - de rol van tweede gitarist opgenomen heeft.

Tilo Wolff neemt dan even het woord om het concept van de avond uit te leggen. Er is geen ‘special guest’ of voorprogramma, want hij wou zoveel mogelijk nummers uit de nieuwe cd spelen, en daarnaast ook nog zoveel mogelijk oude nummers. Eens hij een uitgebreide setlist geschreven had wou hij er niet meer in schrappen. ‘Dus staat jullie vanavond drie uur Lacrimosa te wachten’, deelt hij al lachend mee. Dat had erger gekund.

We maken een kleine sprong naar 2003 met ‘Malina’, dat van ‘Echos’ afkomstig is. Op deze magistrale plaat ging Tilo Wolff zo ver in de richting van de symfonische orkestraties dat er maar weinig nummers live uitvoerbaar zijn met een rockformatie. Het doet dan ook deugd iets uit dit - in mijn ogen - meesterwerk te horen.

‘Schakal’ gaat nog verder in de tijd terug, naar 1994 toen Tilo Wolff vond dat hij de gothic-scene nieuw leven moest inblazen. In plaats van zwaarmoedige darkwave ging hij zich nu richten op gothic-metal met bombastische symfonische arrangementen. Het was ten tijde heel omstreden, en ik hoor nog regelmatig mensen zeggen dat ze enkel de drie eerste cd’s van Lacrimosa kunnen smaken. Maar voor iedere fan die afgehaakt heeft zijn er tien andere bijgekomen en de nieuwe koers heeft Lacrimosa in de jaren 90 en ook in het nieuwe millennium tot één van de grootste namen in de gothic gemaakt.

Al bij al krijgen we in het eerste deel van het optreden heel wat klassiekers te horen: Mandira Nabula, Lichtgestalt, Alles Lüge, Tränen der Sehnsucht, Alleine zu zweit… Tilo Wolff ziet er trouwens helemaal niet uit als iemand die al twintig jaar meegaat. Nog steeds lang, slank en elegant, met het typerende witte lok in zijn haar, blijft hij met zijn buitengewone uitstraling je aandacht grijpen.

De stem wil echter iets minder mee. Ik heb al meer dan één keer onterecht horen beweren dat Tilo Wolff gewoon niet kan zingen. Wie zoiets beweert kan beter nog eens aandachtig luisteren naar Tilos zangprestaties op bijvoorbeeld ‘Echos’, of als je kritischer wil zijn naar de liveopnames die op cd of dvd beschikbaar zijn. Maar deze keer moet ik toegeven dat de zang er regelmatig flink naast zit. Misschien heeft Tilo te veel gerookt, of misschien heeft hij gewoon een mindere dag.

Gelukkig blijven de nummers desondanks goed overeind. Speciale aandacht verdienen de nummers van de nieuwe cd. ‘Feuerzug’ is het eerste nummer dat aan bod komt en komt meteen zeer overtuigend over. Tilo Wolff heeft zich hiervoor speciaal aan een piano gezet en toont wat een vaardig pianist hij is. Ook het uptempo arrangement van het nummer is echt vernieuwend voor Lacrimosa.

Tilo licht blijkbaar graag toe waar de nieuwe nummers over gaan. Bij ‘Irgendein Arsch ist immer unterwegs’ (er is altijd een reet onderweg, met zo’n titel moest het toch bijna een knipoog zijn) spreekt hij over hoe het leven vaak een strijd is, maar dat wij zwartzakken ook moeten leren om niet alles ernstig te nemen. Ik herinner me dat ik ooit alle cd’s van Lacrimosa ben afgegaan op zoek naar een zweempje humor. Het lijkt er erg op dat ik het eindelijk gevonden heb.

Dat Tilo Wolff tijdens het optreden regelmatig wisselt tussen zang, gitaar, piano en toetsen bewijst wat een veelzijdig en getalenteerd muzikant hij is. Hij begeleidt op ‘A Prayer For Your Heart’ en ‘Apart’, twee van de sterkste bijdrages van Anne Nurmi die sinds 1994 van Lacrimosa een duo maakt en vrouwelijke zang en toetsen bijdraagt. De eerste set van het optreden wordt afgesloten met ‘Stolzes Herz’, een stuk dat evolueert van zachte piano tot metal-pathos en waarvan ik nooit, maar dan ook nooit genoeg zal krijgen.

Tijdens de pauze laat Tilo Wolff zich aan de merchandising stand gewillig fotograferen met zijn fans. Als hij terug op het podium stapt gaat hij gans alleen aan de piano zitten om een schitterende ‘Refugium’ te spelen. Het valt opnieuw op dat Wolff speciaal zijn best gedaan heeft om voor ‘Revolution’ nieuwe wegen in te gaan, ook al blijft hij binnen het algemeen concept van Lacrimosa.

Met ‘Ich verlasse heut dein Herz’ en ‘Am ende stehen wir zwei’ krijgen we twee prachtnummers uit ‘Elodia’, waarschijnlijk de meest succesvolle Lacrimosa-cd aller tijden. Verder bestaat de tweede set vooral uit nieuw werk. Tilo Wolff wordt bij momenten prekerig als hij uitleg geeft bij de nieuwe nummers. Zo leidt hij ‘Weil du hilfe braucht’ in door te zeggen dat sommige mensen niemand aan hun zij hebben, en dat we meer aandacht moeten hebben voor mensen in onze omgeving die hulp nodig hebben.

Voor afsluiter ‘Revolution’ haalt hij zelfs een soort parabel boven over een feest waar iedereen uitgenodigd werd om wat wijn mee te brengen dat in een groot vat gegoten werd. Toen men uit het vat begon te tappen bleek er enkel water uit te komen. Iedereen had immers gedacht dat zijn bijdrage er niet zo toe deed, en had heimelijk water in het vat gegoten in de hoop dat het niet zou opvallen. Ik haal nog net mijn zakdoek niet boven als Tilo uitlegt dat iedereen meetelt en iets uitmaakt, ook in zijn kleine daden.

De verleiding is groot om hier cynisch over te gaan schrijven, maar eigenlijk vind ik het best goed dat Lacrimosa, een groep die jarenlang gezongen heeft hoe ellendig deze wereld is, een positief alternatief wil zien en een oproep doet voor meer wederzijds begrip en verantwoordelijkheidszin in de samenleving. Bovendien heeft dit optreden mij echt overtuigd van de meerwaarde van de laatste cd, die hier bij mij intussen onophoudelijk opstaat.

Setlist:

Set 1: Lacrimosa intro / Ich bin die brennende Komet / Malina / Schakal / Mandira Nabula / Feuerzug / Lichtgestalt / If the world stood still a day / Alles Lüge / Tränen der Sehnsucht / Alleine zu zweit / Irgendein Arsch ist immer unterwegs / A prayer for your heart / Apart / Stolzes Herz

Set 2: Refugium / Ich verlasse heut dein Herz / Am Ende stehen wir zwei / Weil du Hilfe Brauchst / Ohne dich ist alles nichts / Rote Sinfonie / Revolution

Bis 1: Der Morgen danach / Feuer

Bis 2: Copycat

Foto's: Seb Leeson (www.fotografix.be)