Ground Nero: De financiële afhankelijkheid in een kapitalistische consumptiemaatschappij zorgt ervoor dat het gevoel van vrijheid steeds minder wordt.

'Divergence'. Het is de nieuwe plaat van Ground Nero en hij is verrassend goed. De groep zoekt alle mogelijkheden van de gothic rock op en weet met sterke nummers te voorschijn te komen. Maar dat is nog niet alles. 'Divergence' is een heuse conceptplaat geworden over het ongebreidelde kapitalisme en wat het met de wereld doet, zowel sociaal als ecologisch. We vroegen gitarist Nomad om dat allemaal wat meer in detail uit te leggen...

Laat me beginnen met jullie te citeren: ‘Beyond Scales there is Divergence’. Na de ep’s ‘Beyond’ en ‘Scales’ is er nu de volledige plaat ‘Divergence’. Hoe moeten we dat interpreteren?

Als je terugkijkt op onze discografie, dan was ‘Beyond’ nog een plaat met gebalde gothic rock-nummers, waarbij we terugblikkend naar ons verleden, de beginjaren van de Cold Wave, gingen kijken wat er zich achter de horizon voor ons bevond, vandaar de naam ‘Beyond’. Rechttoe-rechtaan nummers met gitaar, bas, drumprogrammatie en de herkenbare stem van Guido. ‘Dark Descent’ is op die plaat misschien een uitzondering, die al ruimere horizonten tegemoet ging. Met ‘Scales’ zijn we heel erg geëvolueerd. De naam van de plaat heeft een dubbele betekenis. ‘Scales’ staat voor het afwegen van alternatieven, omdat we op zoek waren naar de tonale mogelijkheden van Ground Nero, maar verwijst ook naar toonladders zelf. Als je nummers als ‘Karoshi’ en ‘Plethora’ vergelijkt, dan merk je dat die heel verschillend zijn. We hebben veel meer sporen en arrangementen gebruikt op deze nummers. Dat geldt ook voor nummers als ‘Parasites’ of ‘Bannockburn’. De geluiden de we gebruikten zijn heel divers. We hebben die lijn doorgezet op ‘Divergence’. Nog nooit hebben we zoveel tracks per nummer gebruikt.

‘Divergence’ is inderdaad een heel diverse en rijke plaat geworden. Ik merkte al een grote evolutie tussen ‘Beyond’ en ‘Scales’, maar de evolutie is nog groter met ‘Divergence’…

Ja. De rol van de producer is ook erg geëvolueerd over de verschillende platen heen. Waar Koenraad (Foesters) ons op ‘Beyond’ nog moest helpen met de programmatie, hebben we dat intussen goed onder de knie. Daarentegen hebben we intussen zoveel tracks ontwikkeld, dat het mixen van het geheel voor hem veel complexer en moeilijker geworden is. Er zijn heel veel verschillende soundscapes ontwikkeld voor ‘Divergence’. Sommigen kun je als luisteraar helemaal niet ontwaren, omdat ze heel erg verdrongen zijn in de mix. Ze werken bij wijze van spreken subliminaal. Je hoort ze niet individueel, maar ze zijn er wel en ze dragen bij tot de rijkdom en de gelaagdheid van onze sound. We doen dit overigens niet zomaar. Met deze gelaagdheid en klankrijkdom willen we telkens weer een specifieke sfeer voor een nummer oproepen.

Ook de zang is veel diverser geworden. In een interview met het radioprogramma De dag des oordeels zei je al dat jullie jullie zanger heel erg op de proef gesteld hebben tijdens de opnames…

Dat klopt. De nummers zijn op zich al heel divers, maar steeds is er de herkenbare stem van Guido. We hebben ons de vraag gesteld hoe ver we kunnen gaan bij het maken van een Ground Nero-nummer. Wanneer is het geen Ground Nero-nummer meer? Als je zijn stem hoort, dan weet je dat het Ground Nero is. Het was voor ons een hele uitdaging om te kijken welke uiteenlopende dingen we kunnen doen met de stem van Guido. Op sommige nummers klinkt zijn stem heel dreigend, bijvoorbeeld op ‘They Knew’…

‘They Knew’ is inderdaad een heel ongebruikelijk nummer voor een gothic rock-groep, als ik jullie zo mag noemen. Ten eerste is de begeleiding grotendeels elektronisch, maar vooral de stem is zeer bizar…

We hadden al twee derden van de plaat geschreven, maar we voelden dat er nog iets ontbrak. Het is immers een conceptplaat en we vonden dat het verhaal nog niet rond was. We wilden het geheel ook nog dreigender maken. Op ‘They Knew’ wordt niet eens echt gezongen. We lieten Guido op een heel dreigende toon spreken om het effect te bereiken dat we beoogden.

Nu we het over het concept hebben, verwijs ik graag naar de openingszin van ‘Divergence’. ‘It’s about time to rise…’ De mensen moeten in opstand komen. Waarom?

De titel ‘Divergence’ heeft verschillende dimensies. We hebben natuurlijk de muzikale verscheidenheid, of ook de verwijzing naar divergentie in de wetenschap, waar we misschien later nog op terugkomen, maar bovenal willen we de toenemende verschillen in de maatschappij aankaarten. In het ongebreidelde kapitalisme moeten mensen steeds meer werken voor de winsten van de aandeelhouders. Aan de andere kant, zorgt de overdreven consumptiedrang van de mensen voor een te zware belasting van onze natural resources met direct daarmee verbonden, de actuele milieuproblematiek. Die consumptiedrang leidt dan weer tot een des te hogere afhankelijkheid van het inkomen, waardoor mensen tot consumptie-loonslaven worden, met inderdaad de daarbij horende psychische ziektes. De astronomische winsten die op aandeelhoudersniveau (gesteund door de globale graaipolitiek, die uiteraard hun graantje meepikken) gemaakt worden, staan schril tegenover de “kruimels” die de werknemers hiervoor ontvangen. En die kruimels worden dan weer ingezet om massaal producten te gaan kopen, die op hun beurt die aandeelhouders nog rijker maken… een vicieuze cirkel waarbij internationale bedrijven machtiger zijn dan lokale regeringen, die bovendien ook als vaandeldragers door het kapitaal in stand gehouden worden.

Dat klinkt bijna marxistisch…

Ja, maar het is ook zo. We creëren meerwaarde waar de aandeelhouders dan mee gaan lopen. En er lijkt geen manier te zijn om dat tegen te gaan…tenzij we massaal gaan ‘consuminderen’ en vooral terug lokaal en kleinschalig gaan produceren en de distributiekettingen gaan doorbreken, en dus ook lokaal gaan kopen. Het is de globalisering die het kapitalisme ongecontroleerd heeft laten exploderen.

Ik denk dan even aan baby Pia en de farmaindustrie. De prijzen van een geneesmiddel lijken geen verband meer te houden met de productiekost ervan…

Geneesmiddelen zijn geen ‘economische’ goederen zoals een iPad. Uiteraard kost het geld om ze te ontwikkelen, en het kan logisch lijken dat de farmabedrijven de prijs ervan baseren op hun investeringskost (met daarop een verantwoorde winstmarge), gedeeld door het potentiele aantal gebruikers van het middel. Maar als je die logica volgt, moet er voor een geneesmiddel zoveel mogelijk patiënten zijn om de prijs betaalbaar te krijgen. Dat is volstrekt onethisch en het is de taak van regeringen om hier paal en perk aan te stellen. Het gaat hier immers niet om een economisch goed, maar om het leven van de mensen. In principe zou je kunnen stellen dat als een farmabedrijf een geneesmiddel, waarvan bewezen is dat het in dat bepaald geval de dood van een mens kan vermijden, zo duur maakt, dat die persoon in kwestie dat niet kan betalen en daardoor overlijdt, dat dat bedrijf in dit geval moet worden vervolgd voor schuldig verzuim. Maar die vraag wordt uiteraard niet gesteld.

Jullie treden naar voor als een groep die onbeschaamd de erfenis van de jaren 80 draagt. Ground Nero is in zekere zin de verderzetting van groepen als Von Durckheim en Portrait Bizarre, waar jullie in de jaren 80 in speelden. In die tijd was protestmuziek heel levendig. Ik denk ook aan groepen als Killing Joke en New Model Army. Het lijkt erop dat die protestmuziek – na een lange tussenpauze – nu weer helemaal terug is…

Ja, maar die problemen zijn er vandaag opnieuw. We zitten opnieuw in een gelijkaardige situatie, maar alleen veel erger. Enerzijds heb je de toenemende dualisering in de maatschappij waar we het zo net over hadden. Anderzijds heb je de hele milieuproblematiek, beide veroorzaakt door een losgeslagen kapitalisme, waar het geld bepaalt of en hoe de mensen mogen leven. Veel mensen klagen hierover maar resigneren zich hierbij, anderen springen op de barricades. Wij, muzikanten, ventileren onze woede en frustraties in onze muziek en teksten.

In het nummer ‘Today No Day’ raak je de milieuproblemen aan. Waar je in de jaren 80 vooral nummers had over de nucleaire dreiging – die vandaag nog altijd niet verdwenen is – heb je nu vooral de klimaatverandering die alle aandacht wegkaapt.

Absoluut. Dat is ook een nummer dat we tegen het einde gecomponeerd hebben, toen het concept van de plaat was uitgekristalliseerd. Iedereen weet dat men zijn levensstijl zal moeten aanpassen, maar blijft gewoon verder doen alsof er geen probleem is. Het circus draait voort. 'Today No Day' is een erg cynisch nummer, en het is ook de reden waarom we dat pianoriedeltje (en in de video, de merry-go-round) erin hebben verwerkt. Iedereen blijft verder werken en consumeren alsof er geen vuiltje aan de lucht is, maar op een dag zullen we de problemen onder ogen moeten zien. Dan valt er geen geld meer te verdienen en is er niets meer te koop, want dan is het te laat.

In nummers als ‘Savannah’ en het titelnummer ‘Divergence’ komt ook de dualiteit tussen individu en massa naar voren. Het individu moet blijkbaar kiezen tussen conformisme of vrijheid…

Er zijn natuurlijk de vele tegenstrijdigheden in de maatschappij terug te vinden en die ook op de plaat verwerkt zijn. Maar het is niet enkel een maatschappelijk verhaal, het werkt ook door op het niveau van het individu. Waar sta je? Welke keuzes maak je? Hoe werkt heel die mondiale thematiek op je in? De wereld draait immers door en dat geldt ook voor het individu. Het gaat ook over relaties, zoals in het nummer ‘Jabez’ dat veel verschillende emotionele lagen heeft, of in ‘Alacrity’, over afhankelijkheid en vrijheid. Vrijheid is een heel relatief begrip en is ook een gevoeld iets. De voorheen besproken financiële afhankelijkheid in een kapitalistische consumptiemaatschappij zorgt ervoor dat het gevoel van vrijheid steeds minder wordt. Moet dan het conformistische ‘walk in line’? Neen, ieder voor zich kan beslissen, om vanaf morgen te stoppen met het kopen van onnodige luxe-prullen, die hij of zij sowieso niet nodig heeft, en de dingen die wel nodig zijn, bij de buurtwinkel te gaan kopen, en niet online via en van een multinational. Dat is niet voor alles mogelijk, maar je zou verbaasd zijn als je al met de basics zou beginnen.

In ‘Ball & Chain’ gaan jullie nog een stap verder. Een relatie of een huwelijk wordt er eerder als een gevangenis omschreven. Vrijheid en ongebondenheid kunnen echter ook een prijs hebben, zoals eenzaamheid en uitsluiting.

Ook in dit nummer werkt de afhankelijkheid zowel op maatschappelijk als op individueel vlak. We kunnen dit natuurlijk niet gaan generaliseren en natuurlijk zijn er momenten dat een relatie een steun betekent. Maar als creatief mens bijvoorbeeld heb je soms ook de isolatie nodig om te kunnen denken en dingen te ontwikkelen, iets wat niet altijd door iedereen begrepen kan worden. Het creatief proces is iets waarvoor je je in je cocon terugtrekt om echt te kunnen focussen. En dat leidt dan dikwijls tot situaties waarbij je partner hierin niet meegaat. Je partner heeft andere verwachtingen, en die staan dikwijls in de weg van het creatief proces.

Jullie hebben het geluk om op het Danse Macabre-label te zitten, een gevestigde waarde in onze scene. Dat opent natuurlijk deuren. Zo hebben jullie eerder dit jaar op het Wave-Gotik-Treffen in Leipzig mogen spelen. Hoe is dat allemaal verlopen?

Dat is heel vlot verlopen. We hadden onze eerste ep ‘Beyond’ op Gothic Rock Records uitgebracht. Voor onze tweede ep zijn we dan bij Danse Macabre Records beland. Zij hadden al van ons gehoord en waren snel bereid om ‘Scales’ uit te geven. Bruno Kramm – van Das Ich en eigenaar van Danse Macabre – stelde ons voor om op WGT te spelen. Dat was een heel positieve ervaring met een super enthousiast publiek, dat zowel uit oudere maar ook veel jongere toeschouwers bestond. Zo kwam een jonge vlogster naar onze merchstand, Sheena, die intussen al een hele resem video’s op haar YouTube-kanaal over ons gepost heeft en die blijkbaar een zeer goede kennis van de dark / cold wave muziekgeschiedenis sinds de jaren 80 heeft. Na ons optreden op WGT hebben we gemerkt dat de aandacht en vooral de zeer positieve feedback vanuit Duitsland serieus is gestegen en we hopen in de toekomst via Danse Macabre nog veel meer in Duitsland te kunnen spelen. We kijken daar in ieder geval erg naar uit.

Tegelijk heeft Bruno Kramm jullie aangespoord om een volledige plaat te maken…

Ja, hij maakte ons duidelijk dat het pas echt begint op het moment dat je een volledige plaat uitbrengt. De twee ep’s waren voor ons echt belangrijk in het zoeken naar ons eigen geluid en het verkennen van de mogelijkheden, maar voor Danse Macabre was de volgende stap een full album.

Als we even terugkomen op ‘Divergence’ als divergentie, een natuurkundige functie van vectoren… Jullie verwijzen ernaar in de hoes en de clips die bij de plaat horen. Ik vind dat de hoes zelfs iets weg heeft van ‘Unknown Pleasures’ van Joy Division. Is dat gewild?

We hadden ergens wel verwacht dat iemand de opmerking ging maken over ‘Unknown Pleasures’, maar dat was absoluut niet de bedoeling toen we de hoes ontwierpen. We waren op zoek naar een sterk symbolisch beeld dat de ‘sociale’ divergentie weergeeft, en dat liefst zonder mensen af te beelden, omdat dat te beperkend werkt. Zo zijn we bij wetenschappelijke visualisering van ‘DIVERGENTIE’ gekomen, en hebben we de vectoriele afwijking als basisbeeld verwerkt en daaruit de visual ontwikkeld. Nu vinden we het natuurlijk niet erg als er een link wordt gemaakt met Unknown Pleasures…

In een gesprek met mij toen jullie ‘Scales’ uitbrachten, zei je me dat het doel was om een plaat op te nemen die even donker was als ‘Pornography’ van The Cure. Is dat gelukt?

Inderdaad. Het is natuurlijk een heel andere plaat dan ‘Pornography’ geworden. Als je nummers als ‘Litany’ en ‘Divergence’, of ook ‘Ball & Chain’ beluistert, dan hoor je dat we er stevig tegenaan gaan. Dat hoor je niet echt op ‘Pornography’. We hebben nooit de intentie gehad om als een andere groep te klinken. Maar het is ook een zeer duistere plaat geworden, dus in die zin kan je de vergelijking maken. Ze heeft alleen wat meer woede, en dat hoor je ook.

‘Beyond Scales there is Divergence’, daar begonnen we al mee, maar wat komt er na ‘Divergence’?

Daar hebben we nog niet echt bij stil gezeten. We zullen eerst eens zien wat dit zal geven. Maar er zij al ideeën die aan het opborrelen zijn. We zullen zien…

Laten we eindigen waar ook de plaat eindigt. Er is een speciaal verhaal verbonden aan de afsluiter ‘Kitezh’, niet?

Het is het enige nummer op deze zeer apocalyptische, pikzwarte plaat dat nog een beetje hoopgevend is. Het gaat over de legende van Kitezh, een mythische stad in Rusland. En enkel ‘the pure in heart and soul’ kunnen de weg naar Kitezh vinden. Het is tegelijk ook een ode aan onze scene, de mensen die nog echt voelen en echt denken (pure in heart & soul): ‘de mensen in het zwart’. Net als in ‘Heaven Sent’, dat een oud nummer is dat we ernstig bijgewerkt en opnieuw opgenomen hebben en dat ook over ‘the creatures of the night’ gaat.. Daarom is het een conceptalbum…