Tien platen die mijn leven veranderden

Een tijd geleden werd ik gecontacteerd om een lijstje te maken van tien platen die mijn leven veranderden. Dit zijn niet zomaar de tien beste platen uit mijn platenkast, maar tien platen die op één of andere wijze mijn leven gemarkeerd hebben, in chronologische volgorde.

Yves Duteil - En public

Mijn prille jeugdjaren. Als telg uit een Franstalig gezin in Vlaanderen, werd bij mij thuis vaak naar Franse muziek geluisterd. Mijn favoriet was onmiskenbaar Yves Duteil. Mijn ouders vertellen nog na hoe ik als vijfjarige vroeg om naar ‘dididamdimdam’ te luisteren. De poëzie en diepgang van zijn teksten kon ik destijds wellicht niet volledig vatten, maar de melancholische muziek sprak me aan. Tijdens mijn puberteit heb ik me vast wel eens minachtend uitgelaten over deze vroege liefde, maar met het volwassen worden heb ik de enggeestigheid van zo’n houding ingezien. Zijn platen blijven me tot op de dag van vandaag beroeren.

Pink Floyd: The Wall

Daar komen de puberteitsjaren. Vrienden gaven me cassettes mee om te kopiëren - zo ging dat in de tijd - en één van de eersten was deze tijdloze plaat van Pink Floyd. Als u weet dat ik niet de meest vrolijke puber op de planeet was, begrijpt u misschien waarom de beklemmende sfeer op de dubbelaar me meteen aansprak. Bovendien werd er gezegd dat dit ‘new wave’ was, en dat interesseerde me wel. Ik vermoed dat goede muziek destijds heel snel het etiket ‘new wave’ kreeg, want zelfs Bruce Springsteen en godbetert Dire Straits werden tot de beweging gerekend. Het was ook de eerste keer dat ik me echt verdiepte in Engelstalige teksten, want deze plaat was de moeite om volledig te doorgronden. Dat is hij vandaag nog.

The Cure: The Top

Verder in de existentiële puberjaren. Ik was gefascineerd door die zwartgeklede alternatievelingen op school. Zo kwam je al snel bij The Cure uit, want uit hun t-shirts kon je afleiden dat dit de groep was waar ze naar luisterden. In principe zou ik hier elke plaat van The Cure uit de jaren 80 kunnen opnoemen, maar ‘Pornography’ en ‘Disintegration’ vind ik gewoon te vanzelfsprekend. Neem dan maar dit buitenbeentje, The Top, de meest experimentele plaat van The Cure, eentje waar Robert Smith zelve zich om onbegrijpelijke redenen - enfin, ik begrijp wel dat hij toen vol drugs zat en dat hij niet terugkijkt op een bijzonder vrolijke tijd - volledig van distantieert. Maar alle anderen zouden deze moeten koesteren.

Renaud: A la belle de mai

Terug naar de Franstalige muziek. Renaud heb ik niet van thuis uit meegekregen. Dat was veel te rebels en alternatief. En op de eerste zicht vond ik die onverzorgde man vol tatoeages veel te macho. Hij leek op een motard, en daar had ik weinig mee. Of hoe je mensen niet op hun uiterlijk moet beoordelen. Als je de man aandachtig beluistert, dan besef je dat zijn teksten buitengewoon sterk zijn, lyrisch en geëngageerd. Alles behalve een macho, maar een linkse rakker die de juiste woorden vindt en de juiste snaar raakt. Hij blijft me beïnvloeden, want ik beschouw hem als één van de beste tekstschrijvers op de planeet.

Joy Division: Unknown Pleasures

Een onvermijdelijke plaat. Op 15 jaar of zo kocht ik me de OORs Pop Encyclopedie, en ik las meteen alles wat ik kon vinden over het fenomeen ‘gothic’. Er stonden heel wat groepen in, en voor ik me op een dag naar de cd-winkel begaf keek ik even wat mogelijk interessant voor me was. Het hoofdargument om voor Joy Division te kiezen was wellicht de tragische zelfmoord van Ian Curtis, maar ook de namen van de groep en van de plaat pasten bij mijn existentieel-paranoïde gevoel. De zinsnede ‘Me in my own world, and you there beside / The gaps are enormous, we stare from each side’ in ‘I remember nothing’ sprak me heel rechtstreeks aan.

Killing Joke: Extremities, Dirt And Various Repressed Emotions

Hier was een plaat waar ik de familie mee op stang kon jagen. Dat was heus niet zo moeilijk. Gewoon de uitspraak dat ik later niet met de wagen maar met de fiets zou blijven rijden lokte reeds verontwaardigde reacties uit. Hoewel ik intussen 39 ben en een rijbewijs heb, bezit ik nog steeds geen wagen. Wat een overwinning op de afkeuring van destijds. Wie wel ondubbelzinnig aan mijn kant stond, was Killing Joke. ‘Extremities, Dirt and Various Repressed Emotions’ bulkte van de sociale en ecologische doemberichten. Ik herinner me hoe ik de plaat bij mijn grootouders opzetten en provocerend tegen mijn oom vertelde dat het communisten waren (ik wist dat het niet waar was, maar ook dat het hem zou doen steigeren). Voor mij was de plaat in de eerste plaats een politiek manifest waar ik me prima in kon vinden.

Lacrimosa: Satura

Hoe depressief ik in mijn tienerjaren was, kun je meten aan de hand van Lacrimosa. De hel van een depressie valt moeilijk te verwoorden, en via kunst en muziek lukt dat nu eenmaal iets gemakkelijker. Volgens mij kun je het succes van Lacrimosa alleen maar begrijpen door dit eenvoudige feit te erkennen. Je hoort vaak zeggen dat enkel de drie eerste platen van Lacrimosa goed zijn. Wel, zij zijn het die mij verknocht maakten. Toen Lacrimosa later metalinvloeden zou verwerken heb ik aanvankelijk ook de wenkbrauwen gefronst, maar ben ik toch vrij snel tot de conclusie gekomen dat ook deze muziek geweldig was. Ik erger me aan het misprijzen van sommigen ten aanzien van Lacrimosa. Ik begrijp dat niet iedereen graag naar depressieve muziek luistert, maar de weigering om te erkennen dat dit muzikaal-technisch uitzonderlijk is - ik heb het nu over latere platen als ‘Elodia’ en ‘Echos’ - vind ik erg kortzichtig. Voor mij is Tilo Wolff een genie.

Les Baudouins Morts: Le disque d’or des Baudouins Morts

Ik was een slechte student in het middelbaar, en mijn ouders waren best verrast toen ik hen vertelde dat ik toch unief wou doen. Sociologie. ‘De wereld begrijpen om de wereld te veranderen.’ Ook voor mij was het geen evidente keuze, want ik vond dat ‘het hoger onderwijs enkel tot doel heeft om zoveel mogelijk mensen uit te sluiten uit bepaalde beroepscategorieën’ (cfr. Valerie Solanas). Ter compensatie sloot ik me aan bij SJW, een trotskistische jongerenorganisatie. Het was een geweldige tijd en Les Baudouins Morts zijn er waarschijnlijk de beste muzikale expressie van. Les Baudouins Morts, dat is muziek voor linkse rakkers die graag de goegemeente choqueren met hun radicalisme. Een plaat vol wijsheden als ‘blind geweld is beter dan stemmen’, ‘aan de paal de kardinaal’, ‘verbeter de werksfeer met dynamiet’ en vooral mijn favoriet ‘geen socialisme zonder bier’. We kenden alle teksten vanbuiten en elke avond met vrienden eindigde steevast met het samen beluisteren en meebrullen van de cd.

Einstürzende Neubauten: Haus der Lüge

Tegendraads, tegen de stroom ingaan, alles in vraag stellen… Dat was ons leven in onze studententijd. Logisch toch dat ik verslaafd werd aan de meest tegendraadse groep op de planeet, de groep die alles maar dan ook alles in vraag stelde. Moeten we met echte instrumenten spelen? Is het mogelijk om nummers te maken zonder de minste structuur? Moeten alle strofes in een tekst even lang zijn? Kunnen we een tekst met gaten schrijven die de luisteraar zelf moet invullen? Ook hier zou ik verschillende platen kunnen opnoemen, maar ik hou het bij ‘Haus der Lüge’, omdat het een plaat is die de link legt tussen het brute geweld van de jaren 80 en de meer ingetogen muziek van de jaren 90 tot nu. Met Blixa Bargeld die werkelijk uitblinkt als tekstschrijver.

Boris Grebenshikov & Aquarium International: Concert in de Royal Albert Hall, 19 maart 2008

Ondertussen ben ik onvermijdelijk aan het werk geraakt. Ik had een kantoorjob die me geen bal interesseerde en waar ik me dan ook dagenlang doodverveelde. De enige remedie was de hele dag op internet surfen. Alle nieuwssites afgaan. Zo kwam ik op een dag toevallig op The Bodhisattvas of Babylon terecht, een webstek dat volledig gewijd was aan de Russische zanger Boris Grebenshikov en zijn groep Aquarium. Het heeft meteen interesse gewekt. Enerzijds vond ik dat er te veel aandacht ging naar angelsaksische groepen, en anderzijds was ik door mijn trotskistisch verleden - waar ik me intussen van gedistantieerd had - erg geïnteresseerd in de geschiedenis van Rusland en van het oostblok. Mijn fascinatie voor muziek en geschiedenis begon ik te combineren door historische muziek te verzamelen. En dissidente muzikanten uit het oostblok werden daarin mijn favoriete thema. Ik heb sindsdien heel wat informatie over het onderwerp verzameld, en er ook heel wat artikels aan besteed. Maar er is één artiest die er altijd bovenuit zal steken, en dat is Boris Grebenshikov. Een mystieke componist die beweert dat al zijn liederen gebeden zijn, ingegeven door god. Ik ben overtuigd atheïst, maar bij het beluisteren van deze prachtmuziek twijfel ik soms. Zou het kunnen…